Heeft Jerome Powell het onmogelijke voor elkaar gekregen, of was het gewoon geluk?

Op 14 december 2022 gaf Jerome Powell, voorzitter van de Federal Reserve, openhartig toe: “Ik wou dat er een volkomen pijnloze manier was om de prijsstabiliteit te herstellen. Die is er niet, en dit is het beste wat we kunnen doen.”

Deze verklaring markeerde het begin van een agressieve cyclus van renteverhogingen door de Fed, die erop gericht is de stijgende inflatie te bestrijden.

Powell erkende dat het bereiken van prijsstabiliteit kostbaar zou zijn en dat er geen gemakkelijke oplossingen voor zouden zijn.

Een jaar later lijkt de inflatiedruk af te nemen, zonder dat dit een bredere economische neergang veroorzaakt.

Het gevreesde stagflatiescenario, gekenmerkt door hoge inflatie in combinatie met stagnerende groei, lijkt vooralsnog te zijn vermeden.

Nog maar een jaar geleden dachten veel economen dat het vrijwel onmogelijk was om de inflatie te beteugelen zonder een recessie te veroorzaken.

De agressieve renteverhogingen van de Fed wakkerden de angst voor een ernstige economische vertraging aan. Sommigen voorspelden dat er mogelijk ontslagen zouden vallen en dat de consumentenvraag zou afnemen.

De arbeidsmarkt is nog steeds veerkrachtig, al neemt de groei wel af. De inflatie komt geleidelijk in lijn met de doelstelling van de Fed en de economische groei is weliswaar gematigd, maar niet ingestort.

Op het eerste gezicht lijkt dit resultaat een belangrijke prestatie voor de Federal Reserve.

Toch blijft de prangende vraag: in hoeverre is dit succes te danken aan Powells strategische inzicht, en in hoeverre aan puur geluk?

De rol van beleid in het succes van de Fed

De laatste inflatiegegevens zijn veelbelovend. Vanaf augustus is de inflatie gedaald tot 2,5%, van 2,9% in juli, en komt dichter bij de 2%-doelstelling van de Fed.

De kerninflatie, exclusief de schommelende voedsel- en energieprijzen, blijft stabiel op 3,2%.

Powells strategie om de inflatie aan te pakken bestond uit het agressief verhogen van de rentetarieven, tot het hoogste niveau in 23 jaar: 5,25%–5,5%.

Deze verhogingen waren bedoeld om de oververhitte economie af te koelen door de financiële voorwaarden te verscherpen en de vraag te verminderen, met name in gevoelige sectoren zoals de woningbouw en de bouw.

Voorstanders van Powells aanpak beweren dat zijn snelle en daadkrachtige optreden een cruciale rol speelde bij het verankeren van de inflatieverwachtingen en daarmee bijdroeg aan het verlichten van de prijsdruk.

Toch is niet iedereen overtuigd. Sommige economen suggereren dat factoren buiten de controle van de Fed meer invloed hadden op de desinflatie.

Zo droegen bijvoorbeeld de afname van verstoringen aan de aanbodzijde en een toename van het arbeidsaanbod, met name door de toegenomen immigratie, aanzienlijk bij aan het afkoelen van de inflatie.

Hoewel Powells beleid hier mogelijk een zekere bijdrage aan heeft geleverd, beweren critici dat deze externe krachten een meer doorslaggevende rol speelden.

De kracht van timing?

Powells ambtstermijn werd gekenmerkt door een gelukkige timing.

Een opmerkelijke gebeurtenis was de mini-financiële crisis die ontstond door de val van Silicon Valley Bank (SVB).

Hoewel dit tot onrust op de markt leidde, leidde het niet tot een volledige recessie.

In plaats daarvan gaf het de Fed de kans om de renteverhogingen af te remmen, zodat ze de reactie van de economie kon meten zonder over te gaan tot agressievere verkrapping.

Bovendien is de veerkracht van de economie een geluk bij een ongeluk.

De balansen van huishoudens en bedrijven waren in een betere staat dan verwacht, mede dankzij de fiscale maatregelen die tijdens de COVID-19-pandemie zijn genomen.

Deze veerkracht zorgde ervoor dat de renteverhogingen van de Fed minder economische schade veroorzaakten dan aanvankelijk werd gevreesd.

De neutrale reële rente – het niveau waarop het monetaire beleid de economie noch stimuleert, noch beperkt – was hoger dan verwacht.

Deze situatie bood de Fed de mogelijkheid om aan te geven dat zij zich inzet om de inflatie aan te pakken zonder de economie te veel onder druk te zetten.

Ook onvoorziene factoren zoals toegenomen immigratie en onverwachte productiviteitswinst speelden een rol.

Hoewel deze factoren buiten de controle van de Fed lagen, droegen ze bij aan lagere arbeidskosten en een verbeterde aanbodzijde van de economie, waardoor een zachte landing haalbaarder werd.

De Fed heeft haar doelstelling van 2% nog niet bereikt

Hoewel de inflatie momenteel onder controle is, blijft de ‘laatste mijl’ van desinflatie een uitdaging.

De Fed heeft haar doelstelling van 2% nog niet bereikt en het risico dat de inflatie weer oplaait, doet denken aan de cycli van de jaren zeventig.

De huizenprijzen blijven stijgen en de arbeidsmarkt blijft krap.

Hoewel Jerome Powell enige lof verdient voor het voorkomen van een opleving van de inflatie zoals we die in eerdere cycli zagen, zijn er nog steeds belangrijke obstakels.

De Fed staat voor de delicate taak om renteverlagingen te vermijden die de inflatie weer zouden kunnen aanwakkeren. Hoewel de economie nu stabiel is, zouden agressieve renteverlagingen veel van de geboekte vooruitgang ongedaan kunnen maken.

Vaardigheid of geluk?

Het antwoord ligt waarschijnlijk ergens in het midden.

Powell en de Federal Reserve hebben ongetwijfeld een cruciale rol gespeeld bij het stabiliseren van de inflatie, maar veel gunstige omstandigheden lagen buiten hun macht.

De Fed was niet de enige die de zachte landing bewerkstelligde, maar profiteerde ook van een reeks gunstige gebeurtenissen, waaronder aanpassingen na de pandemie en verschuivingen op de arbeidsmarkt.

Powells leiderschap mag niet worden genegeerd; zijn daadkrachtige optreden in het licht van de stijgende inflatie hielp de verwachtingen te verankeren en de angst op de markt te kalmeren.

Hoewel hij de geluksmomenten die op zijn pad kwamen niet had voorzien, wist hij er wel effectief gebruik van te maken.

De zachte landing die hij tot nu toe heeft bereikt, weerspiegelt zowel Powells vaardigheid als de gunstige externe omstandigheden.

De toekomst zal afhangen van hoe zorgvuldig de Fed de volgende fase van het monetaire beleid zal aanpakken en of de krachten die de inflatie hebben getemperd, zich blijven aanpassen.

Powell kan op dit moment gedeeltelijk verantwoordelijk worden gehouden voor het navigeren door een complex economisch landschap, maar de weg naar volledige stabiliteit is nog lang niet voorbij.