Prijsvoorspelling Turkse lira: nieuw monetair regime, USD/TRY op laagste punt ooit

De pas herkozen Turkse president Recep Tayyip Erdoğan heeft zaterdag een nieuwe minister van Financiën, Mehmet Şimşek, benoemd. Şimşek begon zijn ambtstermijn met de belofte om het land terug te brengen tot een “rationeel” beleid, na jaren van onorthodoxe monetaire en fiscale maatregelen die hebben geleid tot de crash van de lira, de munt die in minder dan drie jaar tweederde van zijn waarde verloor.

Tot nu toe gelooft de markt de belofte niet. De lira (USD/TRY) bereikte vorige week een dieptepunt na de overwinning van Erdoğan en is ondanks de belofte van Şimşek verder gedaald. Het kost nu 21,45 lira om één dollar te kopen – nog eens 6% minder dan voor de aanstelling van Erdoğan.

Wat is het beleid van Turkije?

Şimşek heeft genoeg werk te doen als hij zijn belofte om een “rationeel” beleid te voeren wil nakomen. Wereldwijd hebben centrale banken de afgelopen 16 maanden de rente verhoogd om de wereldwijde inflatiecrisis die is ontstaan, te bestrijden. Turkije is echter tegen deze trend ingegaan. Onder het vorige regime van Erdoğan hadden de president en de voorganger van Şimşek, Nureddin Nebati, de rentetarieven verlaagd. De onderstaande grafiek contrasteert de benadering met de Federal Reserve in de VS.

Tegen deze achtergrond heeft Şimşek gezworen de aanpak van Turkije om te draaien. “Transparantie, consistentie, voorspelbaarheid en naleving van internationale normen zullen onze basisprincipes zijn bij het bereiken van het doel om de sociale zekerheid te verhogen”, zei hij zondag toen hij formeel de rol accepteerde.

• Save

“Turkije heeft geen andere keuze dan terug te keren naar een rationele basis. We zullen prioriteit geven aan macrofinanciële stabiliteit.“

Mehmet Simsek

Het onconventionele beleid komt er ondanks dat Turkije kampt met een bijzonder acuut inflatieprobleem, zelfs volgens de internationale normen van het afgelopen jaar. Het meest recente cijfer heeft een inflatie van 43% en zelfs 85% in oktober.

Een paar dagen voor de benoeming van Şimşek zei Erdoğan uitdagend dat de inflatie te verslaan was, hoewel hij niet verwees naar renteverkrapping. Hij hintte in ieder geval naar het tegenovergestelde, toen hij afgelopen maandag zei dat de rente van de centrale bank “nu is verlaagd tot 8,5% en je zult zien dat de inflatie blijft dalen”. Hij zwoer verder, met betrekking tot de strijd om de inflatie te temmen: “als iemand dit kan, kan ik het”.

Şimşek was eerder minister van Financiën voordat hij in 2018 de regering verliet. Sindsdien is de lira met 77% gedaald en is de crisis explosief gegroeid. Bij gebrek aan een betere uitdrukking lijkt het optreden in Turkije te zijn, met de doedelzakspeler die thuiskomt om betaald te worden. De Financial Times meldde dat Erdoğan de buitenlandse valuta- en goudreserves in de zes weken voorafgaand aan de algemene verkiezingen met $17 miljard had verminderd, een daling van 15%. Die 17 miljard dollar is verdeeld over een opname van 9,5 miljard dollar aan vreemde valuta en 7,5 miljard dollar aan goud (Turkije had aan het begin van het jaar 572 ton goud). Bijgewerkte cijfers schatten de daling van de totale reserves op ongeveer $27 miljard, wat neerkomt op een daling van 24%.

Turkse overheidsfinanciën staan onder druk

Dit kan natuurlijk niet eindeloos doorgaan, iets wat Şimşek blijkbaar beseft. Hoewel kapitaalcontroles zijn ingevoerd om de toegang tot vreemde valuta voor burgers te beperken, evenals de opschorting van de invoer van goud na de aardbeving in februari toen de vraag in de detailhandel sterk toenam, is de omvang van de uitstroom van overheidsreserves te groot.

De problemen worden nog verergerd door het bestaan van speciale spaarrekeningen, die een hogere rente uitbetalen als de lira in waarde daalt, met het idee om burgers aan te moedigen lira aan te houden (ze maakten deel uit van een breder project onder Nebati, bekend als “lira-isation ”, om de vraag naar lira te versterken). Volgens Şimşeks voorganger Nebati hebben deze rekeningen de regering tot dusver 4,7 miljard dollar gekost. Dit vergroot het risico van een depreciërende lira nog meer, aangezien de overheidsfinanciën aan de munt gebonden zijn, aangezien zij het tekort moeten aanvullen als de lira daalt.

Wat nu voor de lira?

Met al deze verzwakking en bezorgdheid, wat nu voor de lira? Zijn de beloften van Şimşek over een nieuw monetair regime een teken dat de grote daling van de lira op het punt staat te vertragen?

“Inflatie terugbrengen tot enkele cijfers op middellange termijn… en het versnellen van de structurele transformatie die het tekort op de lopende rekening zal verminderen, zijn van vitaal belang voor ons land”, zei Şimşek zondag.

Als je hem hoort praten, zou je geneigd zijn te concluderen dat de lira eindelijk wat uitstel zal zien. Het enige probleem is dat de president Recep Tayyip Erdoğan blijft, een man die notoir koppig is en de centrale bank nooit veel autonomie heeft gegeven. Evenmin heeft hij zijn ministers van Financiën vrijelijk laten opereren – Şimşek verliet zijn eerdere rol als vice-premier in 2018 toen Erdoğan zijn schoonzoon, Berat Albayrak, tot minister van Financiën benoemde.

Dus hoewel Şimşek misschien het gesprek voert dat buitenlandse investeerders – en Turkse onderdanen – zullen willen horen, valt nog te bezien of het tot actie zal leiden. Ze zeggen dat de markt tenslotte nooit liegt en dat de lira niets anders deed dan verder dalen in de nasleep van de opmerkingen van Şimşek.

Erdoğan is nauwelijks verlegen geweest over zijn onwankelbare vertrouwen in lage rentetarieven. “Volg me alsjeblieft in de nasleep van de verkiezingen, en je zult zien dat de inflatie samen met de rentetarieven zal dalen”, zei hij tegen CNN voorafgaand aan de verkiezingen in mei. Verder gevraagd of dat betekende dat er geen verandering in het economisch beleid zou komen, antwoordde hij nadrukkelijk: “Ja. Absoluut.”

Dat vat het probleem samen. Als Turkije zijn best zou doen om deze crisis om te buigen, zoals Şimşek belooft, zou het een moeilijke opdracht zijn. Maar Erdoğans aanwezigheid en vastberadenheid om een los beleid te voeren, maakt wat toch al een uitdagende klus is bijna onmogelijk. Dat maakt iets anders ook onmogelijk te formuleren: een overtuigend argument om juist nu de lira te kopen.

• Save