Badania ujawniają, że dążenie do zysku przez duże supermarkety zmusza hodowców krewetek do eksploatacji

Jak wynika z nowego śledztwa opublikowanego przez agencję AP, dążenie dużych zachodnich supermarketów do osiągania nieoczekiwanych zysków dzięki niskim cenom hurtowym przyczynia się do powszechnego wyzysku pracowników w branży akwakultury krewetek w Wietnamie, Indonezji i Indiach.

Badanie przeprowadzone przez sojusz organizacji pozarządowych (NGO) i jego ustalenia przedstawione w publikacji skupiły się na trzech krajach, które są największymi producentami krewetek.

Analiza ujawnia, że producenci dostarczający krewetki na najważniejsze rynki światowe — do Stanów Zjednoczonych, Unii Europejskiej, Wielkiej Brytanii i Japonii — odnotowali spadek zysków nawet o 60% w porównaniu z poziomami sprzed pandemii.

Aby sprostać wymaganiom cenowym supermarketów, producenci musieli ciąć koszty, głównie poprzez płace, co skutkowało niepłaconymi nadgodzinami, niepewnością płacową i pracą niezgodną z minimalnymi standardami płacy.

Raport przedstawia ponury obraz pracowników zajmujących się hodowlą krewetek

Przeprowadzono ponad 500 wywiadów z pracownikami zajmującymi się hodowlą krewetek, uzupełnionych danymi ze źródeł wtórnych, aby nakreślić ponury obraz rzeczywistości, w jakiej znajdują się pracownicy w tych krajach.

W raporcie zwrócono uwagę na fakt, że w Wietnamie pracownicy obierają i przetwarzają krewetki przez sześć lub siedem dni w tygodniu w warunkach chłodniczych, aby zachować jakość produktu.

Kobiety, które stanowią około 80% siły roboczej, są szczególnie dotknięte. Wiele z nich pracuje długie godziny — wstają nawet o 4 rano i wracają do domu po 6 wieczorem.

Kobiety w ciąży i młode matki mogą zatrzymać się godzinę wcześniej, ale warunki pozostają trudne.

W Indiach pracownicy zajmujący się hodowlą krewetek pracują w jeszcze trudniejszych warunkach.

Naukowcy z Corporate Accountability Lab odkryli, że stosowanie bardzo zasolonej wody w połączeniu z chemikaliami i toksycznymi algami z wylęgarni prowadzi do zanieczyszczenia otaczającego środowiska.

W niektórych rejonach odkryto również przypadki pracy dzieci – dziewczęta w wieku 14 lat zatrudniano do obierania krewetek.

Praca nieodpłatna jest powszechna. Wielu pracowników otrzymuje wynagrodzenie niższe od płacy minimalnej, musi płacić składki i pracować po godzinach bez wynagrodzenia.

Podobna sytuacja występuje w Indonezji, gdzie płace spadły gwałtownie od czasu pandemii COVID-19.

Pracownicy plantacji krewetek, którzy zazwyczaj zarabiają 160 dolarów miesięcznie (niższe od płacy minimalnej w większości regionów kraju), często muszą pracować po 12 godzin dziennie, aby sprostać podstawowym wymaganiom produkcyjnym.

Jak supermarkety zareagowały na śledztwo?

Niektóre z największych sieci supermarketów na świecie mają powiązania z obiektami opisanymi w raporcie, w tym amerykańscy giganci handlu detalicznego Target, Walmart i Costco, a także Sainsbury’s, Tesco, Aldi i Co-op w Europie.

Podczas gdy szwajcarska sieć Co-op oświadczyła, że utrzymuje politykę „zerowej tolerancji” wobec naruszeń prawa pracy, utrzymując, że jej producenci otrzymują uczciwe ceny, inne supermarkety zareagowały bardziej ostrożnie.

Niemiecki Aldi powołał się na niezależne systemy certyfikacji stosowane w celu zapewnienia odpowiedzialnego pozyskiwania krewetek hodowanych w kraju, ale nie odniósł się konkretnie do praktyk cenowych.

Firma Sainsbury’s zwróciła się do British Retail Consortium, grupy branżowej, która potwierdziła zaangażowanie jej członków na rzecz uczciwych cen i etycznych źródeł zaopatrzenia.

Konsorcjum zauważyło, że dobrostan pracowników w globalnych łańcuchach dostaw ma kluczowe znaczenie dla praktyk zakupowych.

Wietnamskie Stowarzyszenie Eksporterów i Producentów Owoców Morza stanowczo zakwestionowało jednak te ustalenia, nazywając je „bezpodstawnymi i wprowadzającymi w błąd”.

Podkreślono, że polityka rządowa ma na celu ochronę pracowników i zapewnienie etycznych praktyk.

Certyfikacja krewetek i ukryty model eksploatacji siły roboczej

Kluczowym wnioskiem raportu była rola pośredników w ukrywaniu źródła pochodzenia krewetek, co pozwala zachodnim supermarketom na podtrzymywanie zobowiązań etycznych, chociaż niekoniecznie się do nich stosują.

Według raportu, zaledwie około 1000 z 2 milionów farm krewetek w Wietnamie, Indonezji i Indiach posiada certyfikaty uznanych standardów, takich jak Aquaculture Stewardship Council czy certyfikat Best Aquaculture Practices.

Biorąc pod uwagę tę dysproporcję, certyfikowane farmy nie są w stanie dostarczyć wystarczającej ilości krewetek, aby zaspokoić popyt wszystkich supermarketów, które twierdzą, że kupują wyłącznie krewetki pochodzące z etycznych źródeł.

Ta luka w certyfikacji jest przyczyną dalszego wykorzystywania pracowników w wielu sektorach branży.

Czy zmiany w polityce mogą przyczynić się do poprawy warunków pracy?

Według Katrin Nakamury, autorki regionalnego raportu dla Sustainability Incubator, rządy krajów zachodnich mogłyby podjąć bardziej zdecydowane kroki w celu pociągnięcia sprzedawców detalicznych do odpowiedzialności.

Zamiast nakładać cła na dostawców, można wykorzystać obowiązujące przepisy antymonopolowe, aby zapewnić uczciwe ceny, które nie będą wywierać nadmiernej presji na producentów.

Jej zdaniem takie zmiany mogłyby chronić pracowników, a jednocześnie umożliwiać konsumentom oferowanie konkurencyjnych cen.

W lipcu 2024 r. Unia Europejska przyjęła dyrektywę nakładającą na przedsiębiorstwa obowiązek uwzględniania kwestii praw człowieka i ochrony środowiska w swoich łańcuchach dostaw.

Ponadto urzędnicy z Indonezji i Wietnamu nawiązali współpracę z autorami raportu, aby poszukać potencjalnych rozwiązań.

Raport kończy się stwierdzeniem, że wyzysk pracowników w przemyśle krewetkowym nie ogranicza się do konkretnych firm czy krajów.

Nakamura powiedział:

Jest to wynik ukrytego modelu biznesowego, który wykorzystuje ludzi dla zysku.

Poprawa warunków pracy niekoniecznie spowoduje wzrost cen dla konsumentów, ale prawdopodobnie obniży marże zysku supermarketów – dodała.