Uit onderzoek blijkt dat de jacht op winst door grote supermarkten garnalenkwekers tot uitbuiting drijft

Uit een nieuw onderzoek, gepubliceerd door AP, blijkt dat de jacht op onverwachte winsten door grote westerse supermarkten als gevolg van lage groothandelsprijzen leidt tot wijdverbreide uitbuiting van werknemers in de garnalenkwekerijsector in Vietnam, Indonesië en India.

Het onderzoek, uitgevoerd door een samenwerkingsverband van niet-gouvernementele organisaties (NGO’s), en de bevindingen die aan de publicatie zijn verstrekt, richtten zich op de drie landen die tot de grootste garnalenproducenten behoren.

Uit de analyse blijkt dat producenten die garnalen leveren aan de belangrijkste wereldwijde markten – de Verenigde Staten, de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk en Japan – hun inkomsten met maar liefst 60% hebben zien dalen ten opzichte van het niveau van vóór de pandemie.

Om aan de prijseisen van supermarkten te voldoen, moeten producenten kosten besparen, vooral op het gebied van arbeid. Dit leidt tot onbetaalde overuren, onzekerheid over de lonen en werk dat niet aan de minimumloonnormen voldoet.

Rapport schetst een somber beeld van garnalenwerkers

Er werden meer dan 500 interviews gehouden met garnalenarbeiders, aangevuld met gegevens uit secundaire bronnen, om een duidelijk beeld te schetsen van de realiteit waarmee arbeiders in deze landen worden geconfronteerd.

In Vietnam wordt in het rapport melding gemaakt van werknemers die zes of zeven dagen per week garnalen pellen en verwerken, onder vrieskou om de productkwaliteit te behouden.

Vrouwen, die ongeveer 80% van de beroepsbevolking uitmaken, worden er bijzonder door getroffen. Velen van hen werken lange uren: ze staan al om 4 uur ‘s ochtends op en zijn pas na 6 uur ‘s avonds weer thuis.

Zwangere vrouwen en jonge moeders mogen een uur eerder stoppen, maar de omstandigheden blijven zwaar.

In India worden garnalenarbeiders met nog gevaarlijker omstandigheden geconfronteerd.

Onderzoekers van het Corporate Accountability Lab ontdekten dat het gebruik van zeer zout water, in combinatie met chemicaliën en giftige algen uit kwekerijen, de omgeving verontreinigt.

In sommige gebieden werd ook kinderarbeid aangetroffen: meisjes van soms wel 14 jaar oud werden ingezet om garnalen te pellen.

Onbetaald werk komt veel voor. Veel werknemers krijgen minder betaald dan het minimumloon, krijgen te maken met loonsverlagingen en werken overuren zonder compensatie.

In Indonesië is de situatie vergelijkbaar: de lonen zijn sinds de COVID-19-pandemie sterk gedaald.

Garnalenarbeiders verdienen doorgaans $ 160 per maand, wat in de meeste regio’s minder is dan het minimumloon in het land. Vaak moeten ze 12 uur per dag werken om aan de basisproductiedoelstellingen te voldoen.

Hoe reageerden supermarkten op het onderzoek?

Enkele van de grootste supermarktketens ter wereld worden in verband gebracht met de vestigingen die in het rapport worden genoemd, waaronder de Amerikaanse retailgiganten Target, Walmart en Costco, maar ook Sainsbury’s, Tesco, Aldi en Co-op in Europa.

Terwijl de Zwitserse Co-op verklaarde dat het een ‘nultolerantiebeleid’ hanteert voor arbeidsovertredingen en beweerde dat haar producenten eerlijke prijzen betaald krijgen, kwamen andere supermarkten met terughoudender reacties.

Aldi in Duitsland verwees naar onafhankelijke certificeringsprogramma’s die worden gebruikt om verantwoorde inkoop van gekweekte garnalen te garanderen, maar ging daarbij niet specifiek in op de prijsstelling.

Sainsbury’s wendde zich tot het British Retail Consortium, een brancheorganisatie, die de toewijding van haar leden aan eerlijke prijzen en ethische inkoop opnieuw bevestigde.

Het consortium merkte op dat het welzijn van werknemers in wereldwijde toeleveringsketens van cruciaal belang is voor inkooppraktijken.

De Vietnamese Vereniging van Exporteurs en Producenten van Zeevruchten betwistte de bevindingen echter krachtig en noemde ze ‘ongegrond en misleidend’.

Er werd benadrukt dat het overheidsbeleid erop gericht is werknemers te beschermen en ethische praktijken te waarborgen.

Garnalencertificering en het verborgen model van arbeidsuitbuiting

Een belangrijke bevinding van het rapport was de rol die tussenpersonen spelen bij het verbergen van de herkomst van garnalen, waardoor westerse supermarkten ethische toezeggingen kunnen doen zonder zich er noodzakelijkerwijs aan te houden.

Volgens het rapport zijn slechts ongeveer 1.000 van de 2 miljoen garnalenkwekerijen in Vietnam, Indonesië en India gecertificeerd volgens erkende normen, zoals de Aquaculture Stewardship Council of het Best Aquaculture Practices-ecolabel.

Gezien deze verschillen is het voor gecertificeerde kwekerijen onmogelijk om voldoende garnalen te leveren om te voldoen aan de vraag van alle supermarkten die beweren alleen garnalen te kopen die op ethische wijze zijn verkregen.

Door deze certificeringskloof blijft er in veel sectoren van de sector sprake van uitbuiting van werknemers.

Kunnen beleidswijzigingen bijdragen aan betere arbeidsomstandigheden?

Volgens Katrin Nakamura, auteur van het regionale rapport voor Sustainability Incubator, zouden westerse overheden agressievere maatregelen kunnen nemen om retailers ter verantwoording te roepen.

In plaats van het opleggen van tarieven aan leveranciers, zouden bestaande antimonopoliewetten kunnen worden gebruikt om eerlijke prijzen te garanderen, die geen onnodige druk op producenten leggen.

Zij betoogt dat dergelijke veranderingen werknemers kunnen beschermen en tegelijkertijd concurrerende prijzen voor consumenten mogelijk maken.

In juli 2024 heeft de Europese Unie een richtlijn aangenomen die bedrijven verplicht om mensenrechten- en milieukwesties in hun toeleveringsketens aan te pakken.

Bovendien hebben ambtenaren uit Indonesië en Vietnam met de auteurs van het rapport gesproken om mogelijke oplossingen te verkennen.

Het rapport concludeert met de opmerking dat arbeidsuitbuiting in de garnalenindustrie niet beperkt blijft tot specifieke bedrijven of landen.

Nakamura zei:

Het is het resultaat van een verborgen bedrijfsmodel dat mensen uitbuit voor winst.

Het verbeteren van de arbeidsomstandigheden zou niet per se leiden tot hogere prijzen voor consumenten, maar zou waarschijnlijk wel de winstmarges van supermarkten verlagen, voegde ze toe.