Na de val van de Duitse regering: is een nieuwe start voor de economie mogelijk?

De Duitse bondskanselier Olaf Scholz heeft onlangs zijn regering ontbonden, een stap die hij zette vlak na de overwinning van Donald Trump bij de Amerikaanse verkiezingen.

Deze gedurfde daad heeft Duitsland in een staat van politieke onzekerheid gebracht.

De timing had niet slechter gekund, aangezien Duitsland al worstelt met een aantal diepgewortelde problemen die de ruggengraat van haar economie bedreigen.

Dit zou echter een verkapte zegen kunnen zijn. Met nieuwe verkiezingen in het verschiet, heeft Duitsland een kans om zijn aanpak van serieuze economische uitdagingen opnieuw te starten.

Waarom viel de coalitie uit elkaar?

De coalitie, waartoe Scholz’ Sociaaldemocratische Partij, de Groenen en de Freie Demokratische Partei behoorden, viel uit elkaar vanwege een ogenschijnlijk onbelangrijke kwestie.

Deze ontbinding was grotendeels het gevolg van interne meningsverschillen, met name over een tekort van €9 miljard in de komende begroting.

Maar het echte probleem zat veel dieper en was te wijten aan aanhoudende ideologische botsingen.

De val van de coalitie kwam niet plotseling, maar was het gevolg van de toenemende spanningen over het strenge begrotingsbeleid van Duitsland.

Vooral de ‘schuldenrem’, die de mogelijkheden van de overheid om nieuwe schulden aan te gaan beperkt, stond centraal in de discussies.

Deze begrotingsregel is een twistpunt, omdat deze de bestedingsmogelijkheden van de overheid op cruciale gebieden zoals defensie en infrastructuur beperkt, terwijl er sprake is van aanhoudende economische uitdagingen en internationale druk, waaronder de impact van de Russische agressie in Oekraïne.

De SPD en de Groenen pleitten voor versoepeling van deze regels om zo meer te kunnen investeren in militaire en groene initiatieven. De FDP, met Lindner aan het roer, stond daarentegen pal voor begrotingsconservatisme, uit angst voor de langetermijngevolgen van een stijgende staatsschuld.

Wat is er mis met de Duitse economie?

De politieke instabiliteit komt op een moment dat de Duitse economie met grote uitdagingen kampt.

De groei van het BBP van de economische grootmacht Europa stagneerde. De afgelopen vijf jaar steeg het BBP met slechts 0,2%, vergeleken met 4,6% in de hele eurozone.

Bekende bedrijven zoals Volkswagen overwegen drastische maatregelen, waaronder ontslagen en fabriekssluitingen – de eerste in hun 87-jarige geschiedenis.

Deze vertraging wordt toegeschreven aan structurele problemen, zoals hoge arbeidskosten, een vergrijzende beroepsbevolking en verouderde infrastructuur, maar ook aan de recente energiecrisis, die werd verergerd door de afhankelijkheid van Russische energie, die tijdens het conflict in Oekraïne aan het licht kwam.

Bovendien ondervindt de belangrijkste industrie van Duitsland, de automobielsector, de laatste jaren steeds meer concurrentie van China.

Bekende bedrijven zoals Volkswagen overwegen drastische maatregelen, waaronder ontslagen en fabriekssluitingen – de eerste in hun 87-jarige geschiedenis.

Door de ineenstorting van de coalitie zijn dringende economische hervormingen en begrotingsbeleid nu in het ongewisse beland.

De manier waarop Duitsland met de economische uitdagingen omgaat, is niet alleen van cruciaal belang voor het herstel, maar ook voor de stabiliteit van de eurozone.

Een zegen in vermomming?

Ondanks de economische uitdagingen verkeert Duitsland in een unieke positie om zijn aanzienlijke fiscale mogelijkheden optimaal te benutten.

Het land heeft een van de laagste schuld-bbp-ratio’s van de EU en profiteert van enkele van de gunstigste leenvoorwaarden ter wereld.

Deze fiscale voorzichtigheid biedt Duitsland een aanzienlijke buffer om strategische investeringen te financieren, met name in infrastructuur, onderwijs en geavanceerde technologieën zoals groene energie en digitalisering.

De onverwachte val van de regering van Scholz werd aanvankelijk gezien als een politieke crisis, maar zou wel eens de aanzet kunnen geven tot economische transformatie.

De komende verkiezingen bieden een zeldzame kans om het Duitse economische beleid te bespreken en mogelijk te herzien.

Onder economen en leiders uit het bedrijfsleven groeit de consensus dat strategische investeringen, gefinancierd door enigszins versoepelde begrotingsbeperkingen, de stagnerende economie nieuw leven in kunnen blazen.

Deze investeringen zouden niet alleen de onmiddellijke economische uitdagingen aanpakken, maar ook de basis leggen voor een meer gediversifieerde en veerkrachtige economische structuur.

Investeren in groene technologie en digitale infrastructuur zou Duitsland een voortrekkersrol kunnen laten spelen in de volgende golf van wereldwijde industriële innovatie.

Bovendien zou het verminderen van bureaucratische rompslomp en het vergroten van de flexibiliteit van kapitaalmarkten de ondernemersactiviteit en innovatie verder kunnen stimuleren, wat de groei in opkomende sectoren zou stimuleren.

Wat is de volgende stap voor Duitsland?

De komende verkiezingen zijn een kans om deze ideeën aan de kiezers voor te leggen. Zal de volgende regering de moed hebben om de uitgavenkraan wat meer open te draaien?

Het is een risico, maar misschien wel een die het waard is om te nemen, gezien de potentiële beloningen. Scholz’ grote gok om de regering te ontbinden, zou wel eens herinnerd kunnen worden als een meesterzet, als de volgende groep leiders deze onverwachte kans waar kan maken.

Hier ligt een reële kans om het beleid te herzien en zo de drijvende kracht van Europa nieuw leven in te blazen.

Het conservatieve CDU/CSU-blok, dat waarschijnlijk een belangrijke rol zal spelen bij een nieuwe regering, zal moeten beslissen of ze bereid zijn de begrotingscontrole te versoepelen.

De balans die zij kiezen tussen het handhaven van begrotingsdiscipline en investeren in groei zal cruciaal zijn.

De volgende stappen die Duitsland neemt, zijn niet alleen van cruciaal belang voor de toekomst van het land, maar ook voor de Europese economie als geheel.

Het vermogen van het land om te innoveren en zich aan te passen, bepaalt de manier waarop het land omgaat met wereldwijde economische verschuivingen en interne uitdagingen.

In dit licht bezien zou de val van de Duitse regering wel eens de noodzakelijke opschudding kunnen zijn om een nieuw tijdperk van economische vindingrijkheid en robuuste groei in te luiden.

Nu de verkiezingen naderen, zijn alle ogen gericht op Duitsland. We hopen dat het land de politieke crisis kan omzetten in een economische doorbraak.