Renteverlagingen ECB: is dit voldoende om de groei in de eurozone te stimuleren?

De Europese Centrale Bank (ECB) heeft de depositorente voor de vierde keer dit jaar verlaagd. De rente is nu 3%.

Na een recordhoogte van 4% in juni lijkt de ECB eindelijk dicht bij het bereiken van haar doel om de inflatie in de eurozone te bestrijden. De inflatie ligt nu bijna op het streefcijfer van 2%.

Nu de groeiprognoses blijven krimpen en de politieke onzekerheid in Frankrijk en Duitsland toeneemt, richt ECB-voorzitter Christine Lagarde zich op bredere systemische kwesties. Ze vraagt zich af of de problemen in de eurozone zelf veroorzaakt zijn.

Er werden ook extra risico’s besproken, met name vanwege het tweede presidentschap van Donald Trump en de mogelijke gevolgen daarvan voor Europa.

Wat zeggen de cijfers?

De laatste prognose van de ECB voorspelt dat de groei in de eurozone in 2025 slechts 1,1% zal bedragen, een daling ten opzichte van de eerdere schatting van 1,3%.

De vooruitzichten voor 2026 zijn ook naar beneden bijgesteld tot 1,4%. Uit enquêtes blijkt dat de activiteit in het huidige kwartaal afneemt, omdat bedrijven terughoudend zijn met investeren en consumenten niet snel geld uitgeven.

De inflatie bedroeg in november gemiddeld 2,3%, hoger dan in de voorgaande maanden vanwege de stijgende energieprijzen.

Toch stellen beleidsmakers dat de inflatie op koers ligt om het doel te halen, wat meer ruimte zou kunnen bieden voor versoepeling.

De markten verwachten dat de ECB de rente tot halverwege 2025 zal blijven verlagen, mogelijk tot 2%.

De ECB is niet de enige die de rente verlaagt.

De Zwitserse Nationale Bank (SNB) verraste de markten met een verlaging van het rentetarief met een half procentpunt naar 0,5%, als reactie op de druk op de valuta.

Tegelijkertijd hebben de Amerikaanse Federal Reserve en andere centrale banken een duivenachtige houding aangenomen, wat een weerspiegeling is van de vertraagde wereldwijde inflatie.

Lagarde bekritiseert Frankrijk en Duitsland

Tijdens een recente persconferentie bekritiseerde Lagarde de grootste economieën van de blok scherp en beschuldigde hen ervan “zelf onzekerheid te creëren.”

Zij benadrukte, zonder namen te noemen, hoe de politieke verlamming in Duitsland en Frankrijk de financiële vooruitzichten van de eurozone bemoeilijkt.

Duitsland staat op het punt van een federale verkiezing, nadat de coalitieregering is ingestort. En het feit dat Frankrijk geen begroting kan goedkeuren, wijst op een toenemende politieke versplintering.

Lagarde waarschuwde dat dergelijke instabiliteit de economische heropleving ondermijnt. Ze noemde het gebrek aan duidelijke begrotingsbeleid een “complicatie” voor de planning van de ECB.

Deze disfunctie is des te schadelijker gezien de huidige economische situatie.

Lagarde erkende dat de economie van de eurozone “aan momentum verliest”. De groeiprognoses voor 2025 werden verlaagd van 1,3% naar 1,1%, vergeleken met 3 maanden geleden.

Ze merkte ook op dat bedrijven hun investeringen terugschroeven vanwege de zwakke vraag en de onduidelijke vooruitzichten.

Hoe zullen Trumps beleidsplannen van invloed zijn op Europa?

De inauguratie van Donald Trump in januari brengt nieuwe risico’s met zich mee.

De belofte van de regering om de tarieven te verhogen, kan een zware klap betekenen voor de exportgerichte economie van Europa.

De productiesector, met name in Duitsland, is kwetsbaar voor een mogelijke handelsoorlog.

Dit vergroot de druk op de Europese industrie, die al worstelt met de wereldwijde concurrentie en de stijgende kosten.

Beleidsmakers van de ECB erkennen dat deze externe factoren een herziening van hun huidige strategie kunnen vereisen.

Hoewel er voor januari en maart kwartaalpuntverlagingen gepland staan, blijft een grotere verlaging van een half procentpunt een optie als de omstandigheden verder verslechteren.

Lichtpuntjes in een bewolkt landschap

Het is niet allemaal kommer en kwel voor Europa. Sommige landen in de eurozone presteren zelfs beter.

Spanje bijvoorbeeld zou de VS kunnen evenaren als een van de snelstgroeiende geavanceerde economieën, dankzij een toeristische hausse, een robuuste arbeidsmarkt en groene investeringsinitiatieven.

Ook voormalige crisislanden als Portugal, Ierland, Griekenland en Spanje, die ooit de ‘PIGS’ werden genoemd, behoren nu tot de meest veerkrachtige landen in de regio.

Deze landen laten zien dat gerichte hervormingen en investeringen ook in een uitdagende omgeving tot groei kunnen leiden.

Hun succes staat echter in schril contrast met de rest van de eurozone, waar politieke traagheid en structurele zwakke plekken nog steeds aanhouden.

Wat moet er veranderen?

De onderprestatie van Europa in vergelijking met de VS is misschien een teken van diepere onderliggende problemen.

De voormalige ECB-president Mario Draghi heeft opgeroepen tot dringende hervormingen om deze uitdagingen aan te pakken. Hij noemde de situatie een “existentiële uitdaging” voor de EU.

Wat Europa nu nodig heeft, is meer investeringen en een concurrerender industriebeleid.

Bovendien ontbreekt de politieke wil.

Zonder gecoördineerde fiscale beleidsmaatregelen en een toewijding aan hervormingen, rust er een onevenredig grote last op de centrale banken om de economie te ondersteunen.

Lagarde zelf waarschuwde dat de ECB niet als een ‘alleskunner’ kan optreden en riep regeringen op om meer te doen.

Laatste gedachten

De eurozone staat de komende maanden voor cruciale beslissingen.

Door de renteverlagingen wordt er misschien wat tijd gewonnen, maar de structurele en politieke problemen in de regio kunnen hiermee niet worden opgelost.

Met mogelijke tarieven van de VS en toenemende interne spanningen in Duitsland en Frankrijk staat Europa voor een moeilijke tijd.

Of het lukt om de crisis te overwinnen, hangt niet alleen af van de interventies van de centrale banken, maar ook van de politieke moed om zinvolle hervormingen door te voeren.

Zonder dergelijke maatregelen loopt de regio het risico verder achter te raken in een steeds competitievere wereldwijde economie.