Norveç’in zayıf kronu (NOK) turizm ve deniz ürünleri ihracatındaki büyümeyi nasıl yönlendiriyor?

Norveç’in zayıflayan para birimi kron (NOK), ülke için iki ucu keskin bir kılıç gibi görünüyor.

Bir yandan, bir zamanlar ülkeyi aşırı pahalı bulan ziyaretçileri çekerek turizmde bir artışa neden oluyor. Diğer yandan, para biriminin düşüşü daha geniş ekonomiyle ilgili endişeleri artırsa bile, deniz ürünleri ihracatını destekliyor.

Bu karmaşık senaryo, Norveç’in finansal manzarasının para biriminin değer kaybetmesinin ağırlığı altında nasıl evrildiğini gözler önüne seriyor.

Para biriminin değer kaybetmesi turizmi canlandırıyor

Tarihsel olarak Avrupa’nın en pahalı seyahat destinasyonlarından biri olarak bilinen Norveç, para biriminin değer kaybetmesi nedeniyle son zamanlarda önemli bir turist akınına uğruyor.

Norveç kronu, 2024 yılı başından bu yana ABD doları karşısında %5,85, avro karşısında ise %4,84 değer kaybetti.

2014 yılında ham petrol fiyatlarındaki düşüşle başlayan bu trend, Norveç’i uluslararası seyahat edenler için daha uygun fiyatlı hale getirmeye devam ediyor.

NOK para biriminin değerindeki değişikliklere göre turistlerin otel konaklama sayısındaki gelişme
Kaynak: Taylor & Francis

Çin, ABD, Almanya, Hollanda ve komşuları İsveç ve Danimarka gibi ülkeler artık Norveç’e daha fazla turist gönderiyor.

Norveç’in görkemli fiyortlarından büyüleyici Kuzey Işıklarına kadar doğal harikalarının cazibesi artık daha geniş bir ziyaretçi kitlesine ulaşıyor.

Statista’ya göre, Norveç’in seyahat ve turizm pazarının 2024 yılında 4.682 milyon dolar (4.291 milyon avro) gelir elde etmesi bekleniyor. Bu pazarın 2024-2029 yılları arasında yıllık %3,03 oranında büyüyerek 2029 yılına kadar 5.436 milyon dolar (4.977 milyon avro) değerine ulaşması bekleniyor.

Beklenen büyümede zayıflayan kronun önemli bir rolü bulunuyor ve Norveç’i bütçesine dikkat eden gezginler için daha cazip bir destinasyon haline getiriyor.

Norveç deniz ürünleri ihracatı arttı

Norveç Kronu’nun değer kaybı, ülke ekonomisinin önemli bir bileşeni olan deniz ürünleri sektörünü de önemli ölçüde etkiledi.

Temmuz ayında Norveç’in deniz ürünleri ihracatı, geçen yılın aynı dönemine kıyasla %6 artışla 13 milyar NOK’a (1,18 milyar $/1,08 milyar €) ulaştı.

İhracat değerindeki bu artış, normalde gelir üzerinde baskı yaratacak olan somon fiyatlarındaki sert düşüşe rağmen gerçekleşti.

Norveç Deniz Ürünleri Konseyi CEO’su Christian Chramer, bu büyümeyi öncelikle döviz etkisine bağladı.

Chramer, “Somon fiyatlarındaki sert düşüşün hacim artışıyla telafi edildiğini görüyoruz ve sonuçta değeri artıran şey döviz etkisi oluyor” diye açıkladı.

Norveç’in temmuz ayında en çok deniz ürünü ihraç ettiği pazarlar arasında Polonya, Danimarka ve Hollanda yer aldı. Ülke, geçen yılın temmuz ayındakinden bir fazla olmak üzere 111 ülkeye ihracat yaptı.

Norveç deniz ürünleri ihracatının değeri 2023’te tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşarak ülkeden 172 milyar NOK değerinde deniz ürünü ihraç edildi. Chramer, kronun devalüasyonunun bu toplama yaklaşık 15 milyar NOK katkıda bulunduğunu ve para biriminin sektör üzerindeki etkisinin altını çizdiğini belirtti.

Kron neden düşüyor?

Bir zamanlar ekonomik gücün simgesi olan Norveç kronu, son on yılda önemli ölçüde değer kaybetti.

Para biriminin değer kaybetmesinin başlıca nedeni ülkenin petrol ve doğalgaz ihracatına olan yoğun bağımlılığı.

Dünya petrol fiyatları düşerken, kronun değeri de düştü.

Öte yandan, küresel ekonomik belirsizlikler ve riskten kaçınma eğilimi, G10 ülkeleri arasında en dalgalı para birimlerinden biri olarak değerlendirilen kronda satış dalgasına yol açtı.

Enflasyondaki hızlı düşüş para biriminin daha da zayıflamasına neden oldu, bu durum ekonominin tahmin edilenden daha hızlı soğuyabileceği ve yatırımcı güvenini etkileyebileceği sinyalini veriyor.

Norveç Merkez Bankası Norges Bank’ın kron için bir politika hedefi bulunmuyor ancak para biriminin enflasyon ve ekonomik faaliyet açısından öneminin farkında.

Vali Ida Wolden Bache, daha sıkı bir para politikası duruşunun genellikle kronu güçlendirdiğini vurguladı, ancak mevcut ortamın zorluklar yarattığını belirtti.

Analistler kronun kısa vadeli beklentileri konusunda pek iyimser değiller.

Commerzbank Döviz Stratejisti Volkmar Baur, Norges Bank’ın kısıtlayıcı bir duruşunun piyasa güvenini artırabileceğini ancak mevcut riskten kaçınma ortamında NOK için önemli kazanımların olası olmadığını belirtti.

ING’de döviz stratejisti olan Francesco Pesole de bu görüşe katılarak, yüksek piyasa oynaklığı ortamında kronun toparlanmasını öngörmenin zorluğunu kabul etti.

Ancak Pesole, EUR/NOK döviz kurunda bir düzeltmenin mümkün olabileceğini, farklı para politikaları nedeniyle NOK’ta İsveç kronuna (SEK) kıyasla daha büyük bir toparlanma beklendiğini belirtti.

Daha güçlü seviyelere dönüş belirsizliğini korurken, kronun değer kaybı şu anda turizm ve deniz ürünleri ihracatı gibi sektörlere geçici bir destek sağlıyor.

Ancak zayıf para biriminin daha geniş ekonomik etkileri Norveç’in mali geleceği üzerinde gölge oluşturmaya devam ediyor.