Grenfell Tower yangın trajedisi: Son soruşturma raporu hükümet başarısızlıklarını ve kurumsal açgözlülüğü suçluyor

Yedi yıllık kamu soruşturmasının nihai raporuna göre, 2017 yılında 72 kişinin ölümüne yol açan yıkıcı Grenfell Tower yangını, İngiltere hükümetinin “onlarca yıllık başarısızlığı” ve milyonlarca dolarlık şirketlerin “sistematik sahtekârlığının” sonucuydu.

Sir Martin Moore-Bick’in kaleme aldığı 1.700 sayfalık belge, düzenleme ihmalleri ve şirketlerin açgözlülüğünün İngiliz tarihindeki en ölümcül konut yangınlarından birine nasıl yol açtığını gözler önüne seriyor.

14 Haziran 2017’de Londra’nın en zengin bölgelerinden birinde bulunan 23 katlı bir sosyal konut bloğunda yaşanan trajedi, II. Dünya Savaşı’ndan bu yana Britanya’da bir konut binasında yaşanan en ölümcül yangın oldu.

Raporun ardından İngiltere Başbakanı Keir Starmer, mağdurların ailelerinden özür dileyerek, devletin vatandaşlarını korumadaki başarısızlığını kabul etti:

Ülke en temel görevini yerine getirmede başarısız oldu: Sizi ve sevdiklerinizi korumak. Çok üzgünüm… Başınızdan geçen her şeyden sonra, her zaman bir ihanete daha bir adım uzakta olduğunuzu hissedebilirsiniz. Bunu anlıyorum ve bunu sadece kelimelerle değiştiremeyeceğimi biliyorum.

Kurumsal suistimal ve ölümcül sonuçları

Soruşturmada, felaketteki rollerinden dolayı Arconic, Kingspan ve Celotex olmak üzere üç büyük şirket açıkça suçlanıyor.

Moore-Bick’in raporunda bu firmaların, yangının hızla yayılmasında etkili olan, ürünlerinin güvenliği konusunda piyasayı yanıltmak için “kasıtlı ve sürdürülebilir stratejiler” uyguladıkları iddia ediliyor.

Plastik dolgulu dış cephe panellerini tedarik eden ABD merkezli Arconic şirketinin, özellikle Grenfell Tower gibi yüksek binalarda kullanıldığında, Reynobond 55 PE adlı ürününün tehlikelerini “kasıtlı olarak gizlediği” ortaya çıktı.

Kulenin yanıcı köpük izolasyonunu üreten Celotex’in, müşterileri yanıltmak için “dürüst olmayan bir plan” yaptığı iddiasıyla suçlandığı bildirildi.

Bu arada, yalıtımın daha küçük bir bölümünü tedarik eden Kingspan’ın, ürününün yüksek binalar için uygun olduğuna dair yanlış iddiada bulunarak “bilerek sahte bir pazar yarattığı” tespit edildi.

Kınama bulgularına rağmen Arconic herhangi bir yanlış yapmayı reddederek, panellerinin İngiltere’de yasal olarak satıldığını ve test raporlarını müşterilere sunduğunu iddia etti.

Kingspan “tarihsel eksiklikleri” kabul etti ancak yalıtımın yangının yayılmasının birincil nedeni olmadığını savundu.

Kaynak: Belfast Telegraph

Hükümet başarısızlıkları: İhmalin mirası

Soruşturmada ayrıca, yüksek derecede yanıcı kaplama malzemeleriyle ilgili bilinen risklere karşı harekete geçmeyen ardışık İngiltere hükümetlerinin de önemli ölçüde sorumlu tutulduğu belirtildi.

Raporda, Başbakan David Cameron yönetimindeki hükümetin ekonomiyi canlandırmak için düzenlemeleri kaldırmayı amaçlayan “bürokratik engellerin” nasıl yangın güvenliği önlemlerinin tehlikeli bir şekilde ihmal edilmesine yol açtığı vurgulanıyor.

Eski konut bakanı Eric Pickles özellikle eleştirilerin hedefi oldu.

Soruşturmada, Pickles’ın düzenlemeden arındırma gündemini “coşkuyla desteklediği” ve bunun da hayati önem taşıyan yangın güvenliği reformlarında gecikmelere yol açtığı tespit edildi.

Pickles, 2013 yılında Londra’daki bir diğer belediye bloğu olan Lakanal House’da çıkan ölümcül dış cephe yangınının ardından yangın yönetmeliklerinin sıkılaştırılması yönündeki adli tabibin tavsiyesine uymamıştı.

Bu başarısızlık, benzer kaplamanın dört yıl sonra Grenfell yangınının hızla yayılmasına neden olmasıyla ölümcül oldu.

Moore-Bick, Pickles’ın soruşturma sırasında verdiği ifadenin, yetkililerin sunduğu kanıtlarla “tamamen çeliştiğini” belirterek eleştirilerinde kararlıydı.

Raporda, hükümetin vatandaşlarının güvenliğinden çok ekonomik önceliklerle ilgilendiği yönünde yıkıcı bir tablo çiziliyor.

Yerel yönetim ve yüklenici ihmali

Raporda ayrıca Kensington ve Chelsea Kraliyet Belediyesi (RBKC) ve Kiracı Yönetim Örgütü’nün (TMO), sakinlerin yangın güvenliği endişelerini sürekli olarak görmezden geldiği gerekçesiyle kınandı.

RBKC adına binlerce evi yöneten TMO, yangın güvenliğini “bir rahatsızlık” olarak ele aldı ve güvenlik konularında “gizlilik örüntüsü” uyguladı.

Kulenin yenilenmesinde yer alan müteahhitler—Studio E, Rydon ve Harley Facades—da eleştirildi. Yenilemeden sorumlu mimarlar olan Studio E, yangın güvenliği yönetmeliklerine karşı “kayıtsız bir tavır” sergiledi.

Ana yüklenici olan Rydon, güvenliğe karşı “kayıtsız bir tavır” sergilerken, ölümcül kaplama sistemini kuran Harley Facades, yangında “önemli derecede sorumluluk” taşıyordu.

Kaynak: GOV.UK

Resmi başarısızlıkların ortasında toplumsal dayanıklılık

Raporda, tüm bu olumsuz bulgulara rağmen Grenfell toplumunun dayanıklılığı ve dayanışması da vurgulandı.

Yangın sırasında Ramazan Bayramı’nı kutlayan kurtulanlar ve yerel halkın çoğu, “savaş alanına” benzetilen bir sahnede “kendi başlarının çaresine bakmak zorunda bırakıldıklarını” söyledi.

Raporda, bölge sakinlerinin birbirlerine destek olma çabaları övülürken, onların eylemlerinin RBKC ve diğer yetkililerin “karmaşık, yavaş ve kararsız” tepkileriyle karşılaştırıldığı belirtildi.

Reform çağrısı

Soruşturma raporunda, yeni bir inşaat düzenleyicisi kurulması ve yangın güvenliğine ilişkin yapı yönetmeliği rehberliğinin acilen gözden geçirilmesi de dahil olmak üzere reforma yönelik çeşitli öneriler yer aldı.

Ayrıca belediye binalarının yapı denetim işlevlerini kaybedebileceği ve bu sorumlulukların ulusal bir otorite tarafından devralınabileceği öne sürüldü.

Moore-Bick, Grenfell benzeri bir felaketin daha yaşanmaması için bu değişikliklerin gerekli olduğunu vurguladı.

İngiltere hükümeti ve olaya karışan şirketler bulgularla boğuşurken, Grenfell Kulesi’nden sağ kurtulanlar ve kurbanların aileleri adalet arayışını sürdürüyor.

Londra Emniyet Müdürlüğü’nün cezai soruşturması devam ediyor. Olası suçlamalar arasında şirket cinayetinden ağır ihmalkarlık sonucu cinayete kadar birçok şey yer alıyor.

Ancak davaların 2027’den önce başlaması beklenmiyor ve bu durum Grenfell Tower felaketinde hayatını kaybeden 72 kişi için adaletin tam olarak sağlanıp sağlanmayacağı konusunda pek çok kişiyi merakta bırakıyor.