Açıklama: OPEC’in son üretim kesintisi uzatmaları 2025’te petrol piyasası dengesini nasıl etkileyecek?

OPEC+’nın Mart sonuna kadar uzattığı sert üretim kesintilerinin ardından bile gelecek yıl petrol piyasasının bol miktarda arza sahip olması bekleniyor.

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve müttefikleri, piyasa dengelerini korumak amacıyla , planlanan petrol üretim artışını üç ay erteleyerek Mart ayı sonuna çekme kararı aldı.

Önümüzdeki yıl petrol piyasasında güçlü bir talebin olmaması nedeniyle önemli bir arz fazlası olabileceği yönünde endişeler artıyor.

OPEC’in Ocak ayından itibaren bazı ciddi gönüllü üretim kesintilerini geri çekmesi ve günlük petrol üretimini 180 bin varil artırması bekleniyor.

Ancak ham petrol fiyatları, en büyük ithalatçı Çin’den gelen zayıf talep nedeniyle 2024’ün büyük bölümünde varil başına 70-80 dolar arasındaki dar bir aralıkta kaldı.

Çin’in ham petrol ithalatı son aylarda artışını durdurdu, ancak yılın büyük bölümünde ithalat geçen yıla kıyasla ortalama olarak daha düşük seyretti. Bunun başlıca nedeni ülkedeki ekonomik faaliyetlerin zorlaşması ve elektrikli araçlara geçiştir.

OPEC dışı petrol arzının artmasıyla birlikte kartelin üretim kesintilerini uzatmaktan başka seçeneği kalmadı.

Commerzbank AG emtia analisti Barbara Lambrecht, yayınladığı raporda, “Petrol piyasası katılımcılarının tepkisi ılımlı oldu çünkü karar büyük ölçüde beklentilerle uyumluydu” dedi.

Dik üretim kesintileri

OPEC ve müttefikleri, günlük 2,2 milyon varillik gönüllü üretim kesintilerini Mart sonuna kadar uzatma konusunda anlaştılar. Bu kesintilerin 31 Aralık’ta sona ermesi planlanıyordu.

Nisan ayından itibaren kartel, 18 ay boyunca gönüllü üretim kesintilerini kademeli olarak kaldıracak. Üretim, Nisan ayından itibaren günde 140.000 varil artacak.

Toplam üretim kesintileri, tüm grubun günlük 2 milyon varil, OPEC+ ittifakının sekiz üyesinin ise günlük 1,65 milyon varil üretim kesintisini kapsıyor.

Bunlara ek olarak, aynı sekiz üyenin 2024 yılı başından bu yana günde 2,2 milyon varillik gönüllü kesintisi daha vardı.

İlk iki kesinti olan günlük 2 milyon varil ve günlük 1,65 milyon varillik kesintiler, 2026 yılı sonuna kadar bir yıl uzatıldı.

Planlanan üretim artışının üç ay daha ertelenmesi bekleniyordu.

Lambrecht şöyle dedi:

Ancak, Nisan ayından itibaren planlanan günlük 2,2 milyon varillik gönüllü üretim kesintilerinin geri alınmasının daha önce düşünülenden daha uzun bir sürede gerçekleşmesi sürpriz oldu.

OPEC’in kararlarının, kartelin üretimi artırmak için çok az alanı olduğuna inandığını yansıttığını söyledi.

Piyasa dengesi

Lambrecht, “Dünkü (perşembe) kararlara rağmen, küresel petrol talebinin OPEC+ dışındaki arza göre daha az güçlü bir şekilde artması muhtemel olduğundan, petrol piyasasının gelecek yıl arz fazlası yaşaması muhtemeldir” dedi.

ING Group’un emtia stratejisi başkanı Warren Patterson, OPEC+’nın aldığı aksiyonun 2025 yılı için öngörülen fazlayı “oldukça fazla etkilediğini” söyledi.

Patterson, notunda “Ancak, varillerin daha yavaş geri dönüşü ve uzatılması, piyasayı gelecek yıl açığa itmeye yetmeyecek” dedi.

“Bu hamle, piyasayı 2025’in ilk yarısında hala fazlaya bırakıyor, ancak kabul edilmelidir ki fazlalık, daha önce beklenen 1 milyon varil/gün ile karşılaştırıldığında, 500 bin varil/gün civarında daha yönetilebilir.”

Uluslararası Enerji Ajansı, küresel petrol talebindeki büyümenin gelecek yıl günlük 1 milyon varilin altında, hatta 2024’teki seviyeden bile düşük olmasını bekliyor.

IEA ayrıca, OPEC dışı ülkelerdeki petrol üretiminin 2025 yılında günlük 1,5 milyon varil artacağını ve bunun tek başına tüm talep artışını geride bırakacağını belirtti.

Bu durum OPEC’in Mart ayından sonra üretimi kademeli olarak artırmasını da zorlaştırıyor.

ING Group’un hesaplamalarına göre, petrol piyasası 2025’in üçüncü çeyreğinde dengede olacak, son çeyrekte ise günlük 1 milyon varil fazlaya dönecek.

Patterson, “OPEC+ tarafından atılan adım, piyasaya daha önce beklenenden daha yüksek bir taban sağlayabilir ancak grup nihayetinde daha düşük fiyatları kabul etmek zorunda kalacak” diye ekledi.

Petrol fiyat tahmini

Petrol fiyatları, OPEC’in önümüzdeki üç ay boyunca üretim artışlarını erteleme kararına rağmen Cuma günü düşüş gösterdi.

Uzmanlar, üretim kesintilerinin uzatılması ve üretim artışlarının ertelenmesinin dünya çapında zayıf talep olarak algılandığını ve bunun da piyasa duyarlılığını olumsuz etkilediğini düşünüyor.

Patterson, “OPEC+, büyük ölçüde Çin’den kaynaklanan artan OPEC dışı arz ve hayal kırıklığı yaratan talep büyümesi sorunuyla karşı karşıya” dedi.

ING’ye göre, OPEC’in üretim kısıntılarını uzatması nedeniyle daha küçük bir fazla beklentisi nedeniyle gelecek yıl Brent petrol fiyatlarındaki aşağı yönlü baskı bir miktar sınırlı kalacak.

ING’nin önceki tahmininde Brent petrolünün 2025 yılı varil fiyatının 69 dolar seviyesinde olacağı öngörülürken, revize edilen tahminde şu anki varil fiyatının 71 dolar olacağı belirtildi.

Patterson, “Piyasanın hala fazla verecek olması, özellikle 2025’in 4. çeyreğinde fiyatlarda mevcut seviyelerden hala düşüş olacağı anlamına geliyor” dedi.

Bu görüşe yönelik riskler arasında OPEC+’nın bu kesintileri 2025’e kadar uzatması ve İran’a yönelik petrol yaptırımlarının daha sıkı uygulanması yer alıyor.

Bu arada Commerzbank’tan Lambrecht, İran ve Venezuela’dan gelen petrol arzının etkilenmesi durumunda gelecek yılki arz fazlasının “hızla buharlaşabileceğine” inanıyor.

Lambrecht şunları ekledi:

Bu riskin şu anda piyasa tarafından yeterince dikkate alınmadığı görülüyor, bu nedenle petrol fiyatının gelecek yıl artmasını bekliyoruz