Fransa’daki hükümet krizi: Finansal istikrar için bir uyarı

Fransa, Başbakan Michel Barnier’in azınlık hükümetinin çökme tehlikesi altında olması nedeniyle siyasi ve mali krizin eşiğinde.

Yaklaşan güven oylaması ve tartışmalı bütçe görüşmeleri piyasaları sarstı, Fransa’nın borçlanma maliyetleri krizdeki Yunanistan’la kıyaslanabilir seviyelere çıktı.

Bu siyasi sıkıntı, Fransa’nın artan borç seviyeleriyle birleşince, ülkenin ekonomik gidişatı mercek altına alındı.

Fransa hükümetinde neler oluyor?

Başbakan Michel Barnier, Fransa’nın açığını azaltmayı amaçlayan 2025 bütçesini geçirmesi konusunda artan baskıyla karşı karşıya.

Bütçede, önümüzdeki yıl açığın GSYH’ye oranının yüzde 6’dan yüzde 5’e çıkarılması için 60 milyar avroluk vergi artışı ve harcama kesintisi öngörülüyor.

Ancak hem aşırı sol hem de aşırı sağ muhalefet partileri, hükümeti önceliklerini göz ardı etmekle suçlayarak bu önlemlere direndi.

Marine Le Pen’in aşırı sağcı Ulusal Birlik Partisi daha fazla taviz talep etti.

Barnier, planlanan elektrik vergisi zammını iptal ederken, Ulusal Miting, emeklilik maaşlarının artırılması, daha sıkı göç politikaları ve ilaç geri ödemelerinin korunması için baskı yapıyor.

Le Pen, bu taleplerin karşılanmaması halinde partisinin önümüzdeki hafta güven oylamasına destek vereceği uyarısında bulundu.

Bütçe Fransa’nın borçlanma maliyetlerini nasıl etkiliyor?

Fransa’nın borçlanma maliyetleri son aylarda hızla arttı.

Fransa’nın 10 yıllık tahvillerinin faizi yüzde 3’e çıkarak ilk kez Yunanistan’ın borçlanma maliyetiyle aynı seviyeye geldi.

Bu, yatırımcıların Fransız kredibilitesine ilişkin algılarını tamamen değiştirdi. 2012’deki avro bölgesi borç krizi sırasında, Fransız getirileri Yunanistan’ınkinden 37 puan düşüktü.

Fransa ve Almanya’nın 10 yıllık tahvil faizleri arasındaki, önemli bir risk göstergesi olan fark, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Haziran ayında ani seçim çağrısı yapmasından önce 50 baz puanın altındayken, 82 baz puana yükseldi.

Bu ayrışma, yatırımcıların Fransa’daki siyasi istikrarsızlık ve şu anda %112 seviyesinde olan ve tırmanmaya devam eden borç/GSYİH oranına ilişkin endişelerini yansıtıyor.

Bu arada, Yunanistan, Portekiz ve İspanya gibi eski kriz ülkeleri borç yüklerini azaltmada önemli ilerleme kaydetti.

Yunanistan’ın borç-GSYİH oranı pandemi sırasında %200’ün üzerindeyken bugün yaklaşık %160’a düştü ve aşağı yönlü bir eğilim öngörülüyor. Buna karşılık Fransa, artan mali zorluklarla karşı karşıya.

Fransa hükümeti neden iktidarda zorlanıyor?

Haziran-Temmuz aylarında yapılan parlamento seçimleri Fransa’da üç büyük bloka bölünmüş bir parlamentoyla sonuçlandı: Sol görüşlü Yeni Halk Cephesi, Macron’un merkezcileri ve Le Pen’in Ulusal Birlik Partisi.

Hiçbiri salt çoğunluğa ulaşamadı.

Macron, yasa tasarısını geçirmek için Ulusal Birlik’in koşullu desteğine güvenerek Barnier’i başbakan olarak atadı.

Ancak Le Pen hükümetten giderek uzaklaşıyor. Partisi başlangıçta örtük destek sunarken, şimdi güven oylamasından kaçınmak için karşılanması gereken birkaç “kırmızı çizgi” belirledi.

Bunlar arasında sosyal güvenliğe yönelik önerilen kesintilerin kaldırılması ve suç ve göç konusunda daha sağlam politikalar sunulması yer alıyor.

Barnier, hükümetin çökmesinin mali çalkantılara yol açabileceği uyarısında bulundu.

Maliye Bakanı Antoine Armand da bu endişeleri dile getirerek, olası sonuçları “bir uçağın yüksekte durmasına” benzetti.

Piyasa etkileri neler?

Siyasi belirsizlik Fransız varlıklarında satış dalgasına yol açtı.

Yatırımcılar, güven oylamasının mali reformları rayından çıkarabileceğinden ve açığı azaltmaya yönelik önemli çabaların gecikmesine yol açabileceğinden endişe ediyor.

Fransız tahvil faizleri yükseldi ve piyasa oynaklığı yüksek kalmaya devam ediyor.

Ancak Kasım ayının sonlarına doğru bir miktar istikrar görüldü ve Fransız ve Alman tahvil faizleri arasındaki fark dört baz puan daralarak Temmuz ayından bu yana en büyük düşüşü kaydetti.

Fransız bankacılık hisselerinde de mütevazı kazanımlar görüldü; Société Générale ve BNP Paribas sırasıyla %1,8 ve %0,9 yükseldi.

Ancak analistler, bu hafif toparlanmanın yatırımcı güvenindeki genel düşüşü tersine çevirmediği konusunda uyarıyor.

Barnier’in bölünmüş bir parlamento ve Ulusal Ralli’nin artan talepleriyle karşı karşıya kalması nedeniyle piyasalar uzun süreli istikrarsızlıktan endişe duymaya devam ediyor.

Hükümet düşerse ne olur?

Eğer hükümet düşerse Fransa, ABD’deki gibi bir kapanmayla karşı karşıya kalmayacak.

Bu durum, geçici vergilerin kararname ile toplanmasına ve harcanmasına olanak veren anayasal düzenlemelerden kaynaklanmaktadır.

Ancak siyasi belirsizlik kritik reformların gecikmesine ve Fransa’nın avro bölgesindeki konumunun zayıflamasına neden olabilir.

Barnier’in hükümeti geçici olarak devam edecek, ancak Macron’un parçalanmış parlamentoda yolunu bulabilmesi için yeni bir başbakan ataması gerekecek.

Bu süreç, piyasa güvenini daha da aşındırabilir ve borçlanma maliyetlerini artırabilir.

Avrupa Birliği de endişelerini dile getirdi. Fransa’nın mali gidişatı, üye ülkelerin açıklarını GSYİH’nın %3’ünün altında tutmasını gerektiren Avrupa Komisyonu tarafından yakından izleniyor.

Bu kurallara uyulmaması avro bölgesi için tehlikeli bir emsal oluşturabilir.

Bu durum avro bölgesi için neden önemli?

Fransa, avro bölgesinin ikinci büyük ekonomisi olup, mali sağlığının bölgesel istikrar açısından önemli etkileri bulunmaktadır.

2012 borç krizi sırasında Yunanistan ve Portekiz gibi ülkeler ciddi mali sıkıntılarla karşı karşıya kalmış ve bu durum avronun sürdürülebilirliğini tehdit etmişti.

Avrupa Merkez Bankası o dönem tahvil alımıyla müdahale etmişti ancak artık benzer bir destek garanti edilemiyor.

Fransa’nın borçlanma maliyetlerindeki artış, avro bölgesine yansıyarak diğer üye ülkelerin finansman maliyetlerini artırabilir.

Fransa gibi çekirdek bir ekonominin herhangi bir sonuç doğurmadan açık sınırlarını aşmaya devam etmesi halinde yatırımcılar AB mali kurallarının güvenilirliğini de sorgulayabilir.

Fransa’yı bundan sonra ne bekliyor?

Barnier’in bir sonraki önemli sınavı, 2 Aralık Pazartesi günü yapılacak Sosyal Güvenlik bütçe oylaması olacak.

Hükümetin Anayasa’nın 49.3. maddesini kullanarak Meclis’i devre dışı bırakması halinde muhalefet partilerinin güvensizlik oyu vermesi muhtemel.

Le Pen’in Ulusal Cephesi’nin hükümeti devirmek için solla aynı safta yer alıp almayacağı ise henüz belli değil.

Piyasalar yakından izlerken, riskler yüksek. Bir hükümet çöküşü Fransa’nın mali zorluklarını derinleştirecek ve daha fazla finansal istikrarsızlık riski yaratacaktır.

Yaşanan kriz aynı zamanda avro bölgesinde siyaset ile ekonomi arasındaki kırılgan ilişkinin de bir hatırlatıcısı niteliğinde.