Czy amerykański system opieki zdrowotnej jest tak wadliwy, że może skłonić kogoś do morderstwa?

Kevin Dwyer, pacjent cierpiący na mukowiscydozę, musiał zatrudnić zespół prawników i opowiedzieć swoją historię w programie Today Show, aby uzyskać zgodę na przyjęcie leku, który miał zmienić jego życie.

Dwyer pochodzi z siedmioosobowej rodziny, z której czwórka dzieci, w tym on sam, cierpi na mukowiscydozę – chorobę genetyczną spowodowaną wadliwym genem.

Choroba ta poważnie uszkadza płuca, trzustkę i wątrobę, co sprawia, że pacjenci muszą zmagać się z trudnościami w codziennym życiu.

Kiedy pojawił się Kalydeco, przełomowy lek zaprojektowany w celu leczenia wadliwego genu, a nie tylko objawów, zarówno Dwyer, jak i jego siostra złożyli wnioski do swojego ubezpieczyciela, UnitedHealthcare, o dostęp do leku.

Chociaż siostra Dwye’a ostatecznie uzyskała zgodę po odwołaniu, wniosek Kevina został odrzucony, mimo że przedstawił identyczne informacje. Bez leków Kevin zbliżał się do konieczności przeszczepu płuc.

„Myśl o tym, że mogę dostać lek, który powstrzyma mój upadek, była dla mnie wszystkim” – powiedział Dwyer w wywiadzie.

UnitedHealthcare zaakceptowało roszczenie Dwye’a dopiero po tym, jak jego historia zyskała szeroką uwagę dzięki działaniom prawnym, wsparciu ze strony przedstawicieli służby zdrowia oraz reportażowi w programie Today Show .

Na tle tych systemowych przeszkód w branży opieki zdrowotnej wydarzyło się coś szokującego: 26-letni absolwent Ivy League zastrzelił w biały dzień prezesa UnitedHealthcare Briana Thompsona.

Celowe zabójstwo wywołało wstrząs w sektorze opieki zdrowotnej i ponownie rozpaliło debatę na temat ogromnych wyzwań stojących przed amerykańskim systemem opieki zdrowotnej, którego wartość szacowana jest na 4,9 biliona dolarów.

Zabójstwo Briana Thompsona

4 grudnia w Manhattanie Brian Thompson, dyrektor generalny UnitedHealthcare, został śmiertelnie postrzelony w wyniku celowego ataku przed hotelem.

Napastnik, zidentyfikowany jako 26-letni Luigi Mangione, został zatrzymany kilka dni później w Altoona w Pensylwanii.

Mangione stoi teraz w obliczu zarzutów stanowych i federalnych, w tym morderstwa pierwszego stopnia w celu popełnienia aktu terroryzmu – rzadkiego i poważnego zarzutu.

W tym przypadku chodzi o oskarżenie o to, że zabójstwo miało na celu zastraszenie opinii publicznej lub wpłynąć na politykę rządu.

Zgodnie z prawem stanu Nowy Jork, takie zarzuty podlegają surowszym karom, jeśli są związane z działaniami mającymi na celu wzbudzenie strachu lub wywarcie nacisku na działania rządu.

Na szczeblu federalnym Mangione oskarżono o morderstwo z użyciem broni palnej, użycie tłumika podczas popełnienia przestępstwa z użyciem przemocy oraz prześladowanie międzystanowe, przestępstwa, za które w przypadku skazania grozi dożywotnie pozbawienie wolności.

23 grudnia Mangione nie przyznał się do zarzutów morderstwa i terroryzmu w sądzie stanowym.

Poparcie społeczne dla „gorącego zabójcy”

Sprawa Mangione wywołała nieoczekiwaną falę zainteresowania opinii publicznej, a niektórzy uznali go za bohatera ludowego.

Wsparcie dla niego wyrażają ludzie zgromadzeni przed sądami, którzy dzielą się balladami na TikToku i prowadzą kampanię #FreeLuigi, która zyskuje coraz większe poparcie.

Internet szybko ujawnił intymne szczegóły życia Mangione, przedstawiając obraz złożonej postaci.

Mangione, pochodzący z Marylandu z wybitnej rodziny, uczęszczał do prywatnej szkoły, ukończył ją z wyróżnieniem i uzyskał tytuł licencjata w dziedzinie informatyki na Uniwersytecie Pensylwanii.

Detektywi mediów społecznościowych odnaleźli nawet jego recenzje na Goodreads i twierdzą, że cierpi on na przewlekły ból pleców z powodu urazu kręgosłupa – szczegół, który niektórzy wykorzystali do tworzenia spekulacyjnych opowieści o jego życiu osobistym i związkach.

Takie intensywne zainteresowanie odzwierciedla nadmierną koncentrację współczesnej kultury „ciągłego korzystania z Internetu”.

Uderzający wygląd Mangionego przyczynił się również do jego podziałowego oddziaływania. Jak zauważył dziennikarz Jonn Elledge w podcaście The Bunker :

„Myślę, że chodzi bardziej o to, że ludzie lubią chaos… ludzie lubią ładnych chłopców”.

Choć akt przemocy został powszechnie potępiony, Mangione zyskał współczucie w całym spektrum politycznym – co jest anomalią w społeczeństwie, które w przeciwnym razie jest podzielone.

Jego działania stały się symbolem szerszego społecznego niezadowolenia z systemu opieki zdrowotnej, wykraczając poza granice ideologiczne i wywołując odnowioną debatę na temat systemowych nierówności.

Reakcja rządu i przedsiębiorstw na atak

Po zabójstwie Briana Thompsona główne firmy ubezpieczeniowe podjęły natychmiastowe działania, tymczasowo usuwając profile kadry kierowniczej ze swoich stron internetowych i odwołując spotkania akcjonariuszy w formie osobistej.

Eksperci ds. prawa zwrócili uwagę na niezwykle dużą liczbę zarzutów postawionych Luigi Mangione oraz na zwiększone środki bezpieczeństwa towarzyszące jego przeniesieniu do nowojorskiego ośrodka zatrzymań, gdzie czeka na proces.

Prokurator okręgowy Manhattanu Alvin Bragg określił atak jako „czyn mający na celu zastraszenie i wywołanie terroru”.

Ustawa antyterrorystyczna Nowego Jorku, uchwalona po atakach z 11 września, poszerza definicję terroryzmu o czyny mające na celu zastraszanie ludności cywilnej lub wpływanie na politykę rządu.

Chociaż przepisy te zazwyczaj stosuje się w przypadku ścigania ekstremistycznych spisków, prokuratorzy twierdzą, że działania Mangione spełniają kryteria ustawy.

Historycznie prawo to było stosowane w przypadkach zamachów na synagogi, przemocy ze strony białych nacjonalistów oraz działań rekrutacyjnych grup ekstremistycznych.

Zastosowanie tego przepisu do sprawy Mangione podkreśla postrzegane zagrożenie, jakie jego działania stanowią dla korporacyjnej i społecznej tkanki Ameryki.

Jednakże jego sprawa stawia niepokojące pytania: Co skłoniło ucznia z klasy średniej, który był najlepszym w klasie, do popełnienia tak brutalnego czynu? Dlaczego jego historia wzbudziła współczucie niezależnie od podziałów politycznych?

Kontrola korporacji nad systemem opieki zdrowotnej w Ameryce

System opieki zdrowotnej w USA składa się z publicznie finansowanych programów, takich jak Medicaid, oraz rozległej sieci prywatnych ubezpieczycieli.

Dla większości Amerykanów dostęp do opieki zdrowotnej jest uzależniony od prywatnego ubezpieczenia, które jest oferowane przez pracodawców lub jest prywatnym planem.

Koszt opieki zależy w dużej mierze od negocjacji między ubezpieczycielami a dostawcami usług, co sprawia, że pacjenci nie mają w tym procesie większego wpływu.

Dominacja sektora prywatnego nie tylko kształtuje dostęp jednostek do opieki zdrowotnej, ale także ma ogromny wpływ na Kongres.

W 2020 r. wydatki na lobbing w sektorze opieki zdrowotnej wyniosły 713,6 mln dolarów, co stanowi ponad dwukrotność kwoty 358,2 mln dolarów wydanej w 2000 r.

Książka profesor Amy McKay pt. „Stealth Lobbying: Interest Group Influence and Health Care Reform” rzuca światło na głęboki wpływ lobbingu w kluczowych momentach legislacyjnych, takich jak wprowadzenie ustawy Affordable Care Act (2008–2010).

Dzięki analizie statystycznej i metodom śledczym McKay ustalił, w jaki sposób działania lobbingowe – w tym darowizny, zbiórki funduszy i spotkania z senatorami – bezpośrednio wpływały na wyniki głosowań w parlamencie.

Jej badania wykazały, że grupy, które przyczyniały się do pracy kluczowych członków komisji, miały znacznie większe szanse na to, że ich preferencje zostaną uwzględnione w projektach ustaw i poprawek.

Darowizny na kampanie i prywatne wydarzenia charytatywne znacznie zwiększyły prawdopodobieństwo, że senatorzy będą proponować poprawki korzystne dla tych grup, zwłaszcza w mniej widocznych etapach procesu legislacyjnego.

Badanie podkreśla, w jaki sposób „ukryte lobbowanie”, prowadzone poprzez wpłaty finansowe i osobiste interakcje, pozwala grupom interesu wpływać na politykę bez publicznej kontroli.

Taka systemowa kontrola nie tylko pogłębia nierówności w systemie opieki zdrowotnej, ale także podsyca niezadowolenie społeczne – czynnik, który mógł przyczynić się do tragicznej eskalacji, jakiej doświadczył Thompson.

Wydatki na opiekę zdrowotną i nierówności

System opieki zdrowotnej w USA jest najdroższy na świecie, a wydatki na niego mają wzrosnąć do 4,9 bln dolarów do końca 2024 r. — co stanowi niemal 17% PKB kraju.

Pomimo tak ogromnych nakładów, badania przeprowadzone przez KFF wykazały, że prawie 50% dorosłych ma trudności z opłaceniem opieki zdrowotnej.

Co czwarty Amerykanin odkłada konieczne leczenie z powodu kosztów, a prawie połowa dorosłych ubezpieczonych staje w obliczu nieoczekiwanych rachunków za leczenie.

Model ubezpieczeń sponsorowanych przez pracodawcę, który obejmuje 78% pracowników, potęguje te wyzwania.

Wielu pracowników pozostaje w pracy wyłącznie ze względu na świadczenia zdrowotne, co ekonomiści nazywają „zablokowaniem zawodowym”. Jednocześnie pracownicy tymczasowi, pracownicy niepełnoetatowi i freelancerzy często borykają się z poważnymi lukami w zakresie ubezpieczenia, co czyni ich bardziej podatnymi na trudności finansowe i medyczne.

Nierówności w dostępie do opieki zdrowotnej

Nierówności w dostępie do opieki zdrowotnej są dodatkowo pogłębiane przez strukturalny rasizm i systemowe uprzedzenia.

Badanie opublikowane w 2021 r. w czasopiśmie Journal of the American Medical Association (JAMA) wykazało, że pacjenci czarnoskórzy i latynoscy otrzymują opiekę o niższej jakości niż ich biali odpowiednicy.

Te różnice przyczyniają się do wyższego wskaźnika zachorowań na choroby przewlekłe, hospitalizacji, które można było uniknąć, oraz śmiertelności w społecznościach marginalizowanych.

Również obszary wiejskie ponoszą ciężar nierówności w dostępie do opieki zdrowotnej. Wiele z tych regionów jest klasyfikowanych jako obszary pozbawione dostępu do opieki zdrowotnej, z ograniczonym dostępem do placówek i usług medycznych.

Mieszkańcy mają do dyspozycji mniej opcji opieki profilaktycznej, muszą czekać dłużej i częściej cierpią na nieleczone schorzenia, co prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia i niestabilności ekonomicznej.

Ustawa o przystępnej opiece zdrowotnej: postęp, ale pozostają luki

Ustawa o przystępnej cenie opieki zdrowotnej (ACA) przyniosła znaczące postępy w zakresie rozszerzenia dostępu do opieki zdrowotnej, szczególnie wśród populacji niebiałych, i obniżyła wskaźnik osób nieubezpieczonych w całym USA.

Jednak nigdy nie miało to na celu całkowitego wypełnienia wszystkich luk w systemie opieki zdrowotnej ani przekształcenia się w uniwersalny model opieki zdrowotnej.

Stany Zjednoczone pozostają jedynym rozwiniętym krajem bez powszechnej opieki zdrowotnej, który w dużej mierze polega na prywatnych ubezpieczycielach – system ten, jak twierdzą krytycy, utrwala nierówności i luki w zakresie ubezpieczenia.

Taka zależność naraża pacjentów na wysokie wydatki własne. Rodziny korzystające z ubezpieczenia pracowniczego płacą średnio ponad 25 000 dolarów rocznie składek i opłat franczyzowych, a także dodatkowe koszty za zabiegi, leki i wizyty u specjalistów.

Raport Commonwealth Fund z 2023 r. wykazał, że 23% Amerykanów było niedoubezpieczonych, z czego większość (66%) korzystała z ubezpieczeń pracowniczych, a 17% było objętych programem Medicare lub Medicaid.

System opieki zdrowotnej w USA w porównaniu z innymi krajami świata

W porównaniu z innymi rozwiniętymi krajami, takimi jak Wielka Brytania, Kanada i Francja, Stany Zjednoczone rażąco odstają pod względem jakości opieki zdrowotnej.

Pomimo wydania w 2022 r. ponad 16% PKB na opiekę zdrowotną – najwyższego wskaźnika spośród krajów rozwiniętych – osiąga jedne z najgorszych wyników.

W przeciwieństwie do tego, kraje o najlepszych wynikach, takie jak Australia i Holandia, wydały znacznie mniej, odpowiednio 9,8% i 10,1% swojego PKB.

Amerykanie mają największe trudności z dostępem do opieki zdrowotnej i jej finansowaniem, mają najkrótszą średnią długość życia i odnotowują najwyższe wskaźniki zgonów, których można było uniknąć.

Na przykład brytyjska Narodowa Służba Zdrowia (NHS) zajmuje wysokie miejsce pod względem przystępności cenowej, podczas gdy Niemcy i Holandia wyróżniają się kontrolą kosztów ponoszonych przez pacjentów i rozszerzaniem dostępności lekarzy rodzinnych.

Podczas gdy Stany Zjednoczone zmagają się z nieefektywnością w silnie prywatyzowanym systemie, brytyjski NHS mierzy się z własnymi kryzysami z powodu chronicznego niedofinansowania.

Od czasu pandemii NHS jest pod ogromną presją, a czas oczekiwania na karetkę wynosi nawet 90 minut. Szpitale są przepełnione, a wskaźnik zgonów, których można było uniknąć, rośnie, co sprawia, że wyniki Wielkiej Brytanii zbliżają się niebezpiecznie do wyników Stanów Zjednoczonych.

Problemy NHS są w dużej mierze spowodowane niedostatecznym finansowaniem.

W ciągu ostatnich ośmiu lat budżet brytyjskiego systemu opieki zdrowotnej wzrósł średnio o 2,8% rocznie, w porównaniu z 3,6% w ciągu poprzednich 50 lat.

W połączeniu z długotrwałymi problemami z produktywnością brytyjski system opieki zdrowotnej staje się coraz bardziej niepewny.

Stany Zjednoczone inwestują ogromne środki w opiekę zdrowotną, ale borykają się z nieefektywnością i nierównościami, podczas gdy brytyjski NHS zmaga się z problemami wynikającymi z niedofinansowania i napięć systemowych.

Oba systemy podkreślają potrzebę zrównoważonych reform, które będą priorytetowo uwzględniać dostęp, przystępność cenową i jakość opieki dla wszystkich.

Odrzucenie roszczenia ubezpieczeniowego

Odrzucanie roszczeń ubezpieczeniowych należy do najczęstszych i najbardziej nieporozumianych problemów w amerykańskim systemie opieki zdrowotnej.

Badania wykazują, że główne towarzystwa ubezpieczeniowe często odmawiają wypłaty odszkodowań bez przeprowadzenia odpowiedniej kontroli medycznej, stosując algorytmy.

Raport ProPublica pokazał, w jaki sposób firmy takie jak UnitedHealth i Cigna wykorzystują sztuczną inteligencję do odrzucania zabiegów, często pomimo zaleceń lekarzy.

Pacjenci muszą przechodzić przez złożone i czasochłonne procedury odwoławcze, które w nieproporcjonalny sposób dotykają wrażliwe grupy społeczne. W poważnych przypadkach osobom odmawia się ratujących życie zabiegów, co jeszcze bardziej podważa zaufanie do systemu opieki zdrowotnej.

Analiza przeprowadzona przez KFF wykazała, że ubezpieczyciele oferujący plany na HealthCare.gov odrzucili w 2021 r. prawie 17% roszczeń w ramach sieci, przy czym wskaźniki wahały się od 2% do 49%. Spośród odrzuconych roszczeń:

• 14% dotyczyło usług wyłączonych.
  
• 8% wskazało na brak wstępnej autoryzacji lub skierowania.
  
• Tylko 2% z nich było uzasadnionych medycznie.
  
• Większość odmów – 77% – przypisano „innym przyczynom”. W apelacjach ubezpieczyciele podtrzymali 59% odmów.

Transparencja w kwestii odsetek odmów pozostaje niejednolita.

Na przykład UnitedHealthcare nie ujawnia swoich wskaźników akceptacji, mimo że ustawa Affordable Care Act (ACA) wymaga udostępniania takich danych przez plany pracownicze i rynkowe, które nie są objęte ochroną.

Elisabeth Benjamin, wiceprezes ds. inicjatyw zdrowotnych w Community Service Society, zauważyła, że na szczeblu federalnym ubezpieczyciele są zobowiązani do ujawniania tych danych, ale niektóre stany po prostu tego nie egzekwują.

Poza pojedynczym aktem przemocy

Zabójstwo Briana Thompsona to coś więcej niż pojedynczy akt przemocy – podkreśla ono głębokie wady systemu opieki zdrowotnej, który zdaniem wielu osób stawia zysk ponad ludzi.

Publiczne zainteresowanie osobą Luigi Mangione, oskarżonego w tej sprawie, odzwierciedla coś więcej niż tendencję społeczną do humanizacji białych mężczyzn podejrzanych o przestępstwa.

Oznacza zbiorową frustrację z powodu systemu obciążonego rosnącymi rachunkami za leczenie i nierównościami.

W miarę jak trwają dochodzenia, śmierć Thompsona może wywołać krytyczne debaty na temat polityki zdrowotnej.

Adwokaci mają nadzieję, że ten tragiczny incydent stanie się przełomowym momentem i doprowadzi do znaczących reform, które złagodzą finansowe i emocjonalne obciążenie milionów Amerykanów.