Van fabriek naar haven: hoe Trumps tarieven de wereldwijde scheepvaart herstructureren

Het spookbeeld van dure handelstarieven, ooit een pijnlijke herinnering voor bedrijven als de Britse fabrikant van geavanceerde materialen Goodfellow, is teruggekeerd om de wereldwijde toeleveringsketens te achtervolgen.

Tijdens Donald Trumps eerste termijn zorgde een plotselinge heffing op staal en aluminium voor een extra kostenpost van ongeveer £100.000 voor één enkele zending die halverwege de Atlantische Oceaan was. Die pijn is niet vergeten.

Deze keer, met de dreiging van nieuwe tarieven in een tweede termijn, zagen de klanten van het in Cambridge gevestigde bedrijf proactief naar manieren zoeken om bestellingen te versnellen.

“We hebben met mensen gesproken over de mogelijkheid om [bestellingen] te versnellen en naar voren te halen,” erkende Andrew Watson, financieel directeur van Goodfellow, de beperkingen die worden opgelegd door de productietijd in een rapport dat door The Guardian werd gepubliceerd.

Dit gevoel van déjà vu en de haast om potentiële prijsstijgingen voor te zijn, heeft zich de afgelopen weken in talloze sectoren wereldwijd afgespeeld.

Navigeren door het tariefdoolhof

Leveranciers wereldwijd haastten zich om goederen naar de VS te verschepen vóór Trumps verwachte aankondiging van “bevrijdingsdag”, een hectische poging om de marges te beschermen tegen mogelijk verlammende invoerrechten.

Hoewel het Witte Huis uiteindelijk een pauze van 90 dagen aankondigde voor extra tarieven voor de meeste landen, met uitzondering van China, was de schade naar alle waarschijnlijkheid al aangericht.

De gevestigde ritmes van de internationale handel zijn volledig ontregeld, met als gevolg marktverstoringen en grote onzekerheid.

De enorme omvang van de aanvankelijk voorgestelde tarieven verraste velen en dwong fabrikanten – van producenten van auto-onderdelen tot chocolatiers – tot reactieve maatregelen.

Bedrijven haastten zich om extra voorraden te verplaatsen of producten volledig om te leiden, wat leidde tot merkbare pieken in de kosten van kortetermijnvrachtcontracten en luchtvracht naarmate de capaciteit krapper werd. De Zwitserse chocoladegigant Lindt & Sprüngli stuurde bijvoorbeeld preventief extra voorraden vanuit zijn Amerikaanse fabriek in New Hampshire naar Canada om de vergeldingsmaatregelen van Canada te omzeilen.

Een woordvoerder bevestigde aan dezelfde publicatie dat Lindt “onze wereldwijde inkoopstrategie voor Canada evalueert om de bevoorrading te garanderen”.

Korte termijn pieken, lange termijn verschuivingen

Deze volatiliteit werd onmiddellijk weerspiegeld in de transportkosten.

Peter Sand, hoofdanalist bij Xeneta, vertelde The Guardian dat de dynamiek in de branche is: “De enorme onzekerheid biedt vervoerders altijd kansen om te profiteren van een ongelukkige situatie… vaak door de tarieven te verhogen.”

Gegevens van het scheepvaartanalysebedrijf illustreerden dit punt duidelijk.

Op 1 april stegen de gemiddelde spotprijzen voor een standaard 40ft container (FEU) vanuit China met 9% naar $322 voor de Amerikaanse oostkust en met een aanzienlijke 16% naar $383/FEU voor de westkust.

Ook de luchtvracht voelde de druk: de spotprijzen van Vietnam naar de VS stegen in de eerste week van april met 8%, en die van China naar de VS met 5%.

Hoewel de spotprijzen op korte termijn naar verwachting volatiel zullen blijven, waardoor havens zich voorbereiden op mogelijke congestie, voorzien analisten op lange termijn een ander beeld.

Nu de VS en China verwikkeld blijven in hun escalerende handelsgeschil, wordt verwacht dat de vraag naar scheepvaart tussen de twee economische grootmachten zal dalen, wat uiteindelijk waarschijnlijk zal leiden tot lagere contracttarieven op langere termijn.

De congestie neemt toe terwijl contracten op het spel staan.

Naast de directe verstoring werden tarieven op specifieke goederen zoals staal, aluminium en auto’s niet opgenomen in de 90-daagse opschorting. Dit leidde tot onmiddellijke actie van grote autofabrikanten.

Jaguar Land Rover en Audi hebben de export naar de VS tijdelijk stopgezet, waardoor er onmiddellijk knelpunten ontstonden op belangrijke transportknooppunten.

Bremerhaven in Duitsland, een van ‘s werelds grootste havens voor de afhandeling van voertuigen met 1,5 miljoen voertuigen per jaar, meldde “een lichte toename van de exportvoorraad”.

Hoewel eigenaar BLG volhield dat er nog steeds ruimte beschikbaar was, gaf het toe dat autofabrikanten en verladers “op korte termijn” beslissingen namen over welke voertuigen daadwerkelijk aan boord van schepen naar de VS zouden gaan.

Deze turbulentie treft importeurs op een bijzonder kwetsbaar moment.

Maart en april zijn traditioneel de maanden waarin Amerikaanse bedrijven cruciale jaarlijkse langetermijncontracten voor scheepvaart afsluiten, die op 1 mei ingaan. Deze contracten zijn van vitaal belang voor bedrijven die betrouwbaar en kosteneffectief transport van grote volumes nodig hebben.

“De timing kon niet slechter zijn,” verklaarde Peter Sand van Xeneta.

Veel bedrijven houden zich zoveel mogelijk in en vertrouwen meer op de spotmarkt, om te voorkomen dat ze zich vastleggen op contracten voor volumes op handelsroutes die over een week of een maand mogelijk niet meer winstgevend zijn.

Vrees voor handelsverlegging en dumping

Naast de korte termijn-inspanningen beginnen bedrijven aan het complexe, vaak meerjarige proces van het heroverwegen van hun toeleveringsketens.

Het doel is om de blootstelling aan door tarieven getroffen routes te verminderen, maar zoals experts waarschuwen, is het vinden van alternatieve leveranciers en het opzetten van nieuwe netwerken geen eenvoudige omschakeling.

Bedrijven proberen “de gevolgen van het beheer van hun toeleveringsketen te begrijpen”, merkte Marco Forgione, directeur-generaal van het Chartered Institute of Export & International Trade, op.

Hij verwacht een aanzienlijke “handelsverschuiving” doordat bedrijven groei zoeken in andere markten buiten de VS.

Deze afleiding brengt eigen risico’s met zich mee, met name voor regio’s als de Europese Unie.

Experts waarschuwen dat Europa, zonder snel actie te ondernemen om zijn eigen handelsbarrières te versterken, een afzetmarkt zou kunnen worden voor Chinese overschotgoederen die de Amerikaanse markt niet kunnen bereiken – in feite een dumpplaats.

De haven van Antwerpen-Brugge in België worstelt al maandenlang met een enorme toestroom van Chinese elektrische voertuigen, zelfs vóór deze laatste tariefverhoging.

“Het Verenigd Koninkrijk en andere landen zullen hun verdediging moeten versterken tegen de toegenomen aandacht van Chinese leveranciers die producten moeten afvoeren die oorspronkelijk voor de Amerikaanse markt waren bedoeld,” adviseerde Ian Worth, douanedirecteur bij Crowe, aan The Guardian.

Hoewel dit op korte termijn de consumentenprijzen zou kunnen verlagen, zou dergelijke dumping de binnenlandse productie kunnen schaden.

Een nieuwe storm in de maak: voorgestelde havenkosten

Een afzonderlijk voorstel van het Bureau van de Amerikaanse handelsvertegenwoordiger (USTR) voegt nog een extra laag complexiteit toe en dreigt voor nog meer verstoring te zorgen.

Er is voorgesteld om hoge havenkosten, mogelijk rond de 1 miljoen dollar per aanloop, in rekening te brengen voor in China gebouwde schepen die aanmeren in Amerikaanse havens.

De maatregel, die tot doel heeft de Amerikaanse scheepsbouw nieuw leven in te blazen, richt zich op het feit dat de meeste grote wereldwijde rederijen sterk afhankelijk zijn van in China gebouwde schepen.

Het voorstel leidde tot aanzienlijke tegenstand vanuit de industrie, met waarschuwingen dat het de consumentenprijzen zou opdrijven, de Amerikaanse landbouwexport zou schaden en de banen van havenarbeiders in gevaar zou brengen als schepen hun aanlopen in Amerikaanse havens zouden verminderen (momenteel gemiddeld vier per reis vanuit Azië).

Hoewel de USTR naar verluidt heeft aangegeven de tarieven te heroverwegen, met meer duidelijkheid binnenkort verwacht, vertegenwoordigt dit toch weer een potentiële omwenteling.

Voorlopig is de enige zekerheid voor bedrijven die de stromingen van de wereldhandel trotseren, de voortdurende, alomtegenwoordige onzekerheid.