Druk op de Japanse yen op de goudmarkt

De goudprijs in Japan staat op een recordhoogte. Tanaka Kikinzoku, een van de grootste goudretailers van Japan, zei onlangs dat de prijzen voor het eerst ooit de ¥10.000 per gram naderden.

Officiële hitlijsten hebben momenteel een prijs die dichter bij het midden van de ¥9000 ligt. Hoe dan ook, het heeft echt niets met goud zelf te maken. Dit is het verhaal van hoe de yen zijn historische daling ten opzichte van de Amerikaanse dollar voortzet, terwijl de Japanse centrale bank in een steeds krappere hoek terecht komt te midden van onconventioneel monetair beleid.

De bovenstaande grafiek toont de prijs van goud in yen over de afgelopen 20 jaar. In die zin heeft de grondstof zijn koopkrachtbeschermingsmandaat goed vervuld, met een rendement van bijna 5,7x voor Japanse beleggers. De volgende grafiek toont de goudprijs in dollars, waarbij Amerikaanse beleggers in hetzelfde tijdsbestek een rendement van 4,8x hebben gezien.

Hieruit blijkt dat de yen de afgelopen twintig jaar ten opzichte van de dollar is gedaald. Toch is de outperformance, gezien het lange tijdsbestek, niet enorm, vooral niet in vergelijking met andere valuta.

Maar pas als we de afgelopen twee jaar beoordelen, wordt het verschil aanzienlijk. Het begin van 2022 kan worden gezien als een keerpunt voor de wereldeconomie, toen de inflatie begon te brullen. Dat kwartaal was het moment waarop de Amerikaanse Federal Reserve voor het eerst de rente verhoogde, waarbij centrale banken over de hele wereld bang waren voor oververhitting van de economieën en stijgende kosten van levensonderhoud.

Sindsdien is goud in termen van yen met 37% in waarde gestegen, terwijl het rendement in dollars slechts 7% bedroeg – ruim vijf keer minder.

Het onconventionele monetaire beleid van Japan

De Amerikaanse Federal Reserve stelt de kortetermijnrente vast, ook wel de Federal Funds Rate genoemd. Het bepaalt tegen welke prijs geld moet worden geleend, wat grote gevolgen heeft voor de economie als geheel. Deze beleidsrente is de afgelopen achttien maanden agressief verhoogd, met als doel de economie af te koelen en de inflatie binnen de perken te houden.

We hebben deze strakke monetaire aanpak gezien bij centrale banken over de hele wereld. Toch is er één uitzondering: Japan. De Bank of Japan heeft de trend doorbroken door in plaats daarvan een soepel monetair beleid te voeren. Het heeft gebruik gemaakt van rentecurvecontrole om de langetermijnrente te beheren, een methode die de handeling beschrijft waarbij centrale banken zoveel obligaties kopen of verkopen als nodig is om zich op een specifieke langere rente te richten.

In veel opzichten is het vergelijkbaar met conventionele kwantitatieve versoepeling. Zowel kwantitatieve versoepeling als beheersing van de rentecurve omvatten de aankoop van staatsobligaties (schatkistpapier) om de rentetarieven te beïnvloeden en geld in de economie te pompen. Het verschil is dat kwantitatieve versoepeling het op regelmatige basis kopen van een bepaald aantal obligaties inhoudt om dit krediet in het systeem te injecteren. Om de rentecurve onder controle te houden, kopen centrale banken zoveel obligaties als nodig is om de rente op een bepaald niveau te houden.

Het komt erop neer dat de Bank of Japan een soepel monetair beleid voert, terwijl de rest van de wereld het beleid verkrapt. Na jaren van deflatie begint het land stijgende prijzen te zien.

Uit de statistieken van juni blijkt dat de inflatie in Japan met 3,3% is gestegen, vergeleken met een stijging van 3% in de VS. Dit is de eerste keer in acht jaar dat het Aziatische land een hoger inflatiecijfer heeft geproduceerd dan de VS.

Niettemin is het belangrijk op te merken dat, hoewel de balans de afgelopen tijd is omgedraaid, men het grote geheel in de gaten moet houden. De prijzen in zowel de VS als Europa zijn sinds begin 2021 met bijna 20% gestegen. Japan steekt in dit opzicht positief af, waarbij de prijzen in dezelfde periode met iets meer dan 5% zijn gestegen.

Er moet ook melding worden gemaakt van de loongroei. De salarissen in Japan zijn niet zo sterk gestegen als in zowel de VS als Europa. Sinds begin 2021 zijn de Japanse lonen met 4,5% gestegen, vergeleken met 7,5% in Europa en 15% in de VS.

Deze loongroei is van cruciaal belang in het licht van de doelstellingen van de Bank of Japan, die in april uiteenzette dat zij vastbesloten was haar inflatiedoelstelling van 2% te halen “gecombineerd met loonsverhogingen”. Daarom verhoogt de stijgende inflatie met een achterblijvende loongroei de moeilijkheidsgraad voor dat doel.

Welke invloed heeft dit op de yen?

Dit losse en onconventionele monetaire beleid, gecombineerd met inflatie, dwingt beleggers er nu toe hun koopkracht af te dekken. Dit verklaart de stijging van de Japanse goudprijs via de retailvraag.

Aan het einde van de pandemie hadden Japanse huishoudens vier keer zoveel bezittingen verzameld als het bbp van het land – het hoogste cijfer ter wereld. Bijna de helft daarvan werd in contanten geparkeerd, wat geen verrassing is gezien de eerder genoemde jaren van deflatie. Nu de inflatie echter aantrekt, is het ook niet schokkend om een rotatie naar inflatiebeschermende activa te zien.

Dit is waar de yen in beeld komt. Nu de rentetarieven wereldwijd hoger zijn als gevolg van een verkrapt monetair beleid elders, verlaat het kapitaal de yen en vertrekt naar aantrekkelijkere bestemmingen. In combinatie met de binnenlandse inflatie is goud ook aantrekkelijk geworden.

De omvang van de daling van de yen ten opzichte van de dollar is historisch. De Japanse munt heeft sinds begin 2022 28% van zijn waarde verloren ten opzichte van de dollar.

Als we terugkijken naar het begin van 2021, heeft de yen 43% van zijn waarde ten opzichte van de dollar verloren.

De Bank of Japan heeft herhaaldelijk verklaard dat zij vastbesloten is haar inflatiedoelstelling van 2% te halen, en sluit een omslag van het huidige beleid ondanks de toenemende druk uit. Nu de prijzen echter sneller stijgen dan de lonen, terwijl de tarieven elders de prijzen voor de yen in de schaduw stellen, kraakt de Japanse munt.