Hoe nu verder met de Turkse lira? Ommekeer in beleid luidt nieuw tijdperk in

In mei hebben we een stuk geschreven over de Turkse lira in de nasleep van de herverkiezing van Recep Tayyip Erdoğan, toen de controversiële president 52% van de stemmen won tijdens de allereerste presidentsverkiezingen in Turkije.

De munteenheid van het land daalde naar een historisch dieptepunt: er was 20 Turkse lira nodig om één dollar te kopen. Slechts twee jaar eerder zou 8 lira voldoende zijn geweest.

Voorafgaand aan het laatste rentebesluit van de centrale bank twee weken geleden was de wisselkoers gedaald tot 27:1, wat neerkomt op een devaluatie van 70% in twee jaar tijd.

Er zijn vele redenen voor de verlammende devaluatie van de Turkse lira, maar er is één factor die niet genoeg benadrukt kan worden: het monetair beleid. Terwijl de rest van de wereld de rente heeft verhoogd om de inflatie onder controle te houden, heeft Erdoğan geweigerd zich aan de regels te houden.

Herhaaldelijk heeft hij de ‘rentelobby’ bekritiseerd en de hogere financieringskosten ‘de moeder en vader van al het kwaad’ genoemd. Tijdens zijn herverkiezingscampagne schetste hij nadrukkelijk dat zijn standpunt tegen het rentebeleid niet zou veranderen.

“Volg mij alstublieft in de nasleep van de verkiezingen, en u zult zien dat de inflatie samen met de rente zal dalen”, zei Erdoğan voorafgaand aan de verkiezingen in mei tegen CNN. Toen hem werd gevraagd of dit betekende dat er geen verandering in het economisch beleid zou plaatsvinden, antwoordde hij ondubbelzinnig: “Ja. Absoluut.”

Om te laten zien hoe tegendraads het beleid was, is een vergelijking met de VS in de volgende grafiek nuttig, gedateerd op die commentaren in mei 2023. Hoewel de VS tot de agressievere rentetarieven behoorden, heeft het feit dat Turkije tijdens de renteverlagingen de rente verlaagde 2022 vertelt je alles wat je moet weten.

Erdoğan geeft toe dat een ommekeer noodzakelijk is

Een paar maanden later heeft Erdoğan eindelijk erkend dat een beleidsverandering onvermijdelijk is, ondanks het feit dat hij een groot deel van zijn politieke carrière tegen de hoge rente heeft gevochten.

“Met behulp van een strak monetair beleid zullen we de inflatie terugbrengen tot enkele cijfers”, zei hij op een persconferentie in Ankara. “We zullen de begrotingsdiscipline handhaven, die wij zien als de basis van het vertrouwen en de stabiliteit in onze economie.”

De centrale bank verhoogde vervolgens de rente naar 25%, wat de markt verraste, die een stijging naar 20% had verwacht. Het volgt op eerdere renteverhogingen in juni en juli, waardoor de rente vóór de laatste aankondiging op 17,5% kwam.

De inflatie is hoog in Turkije

Deze stap zal tot op zekere hoogte de legioenen economen tevreden stellen die de fiscale en monetaire aanpak van Erdoğan hadden bekritiseerd.

De inflatie in Turkije steeg in het vierde kwartaal van vorig jaar tot boven de 85%. Hoewel dat een schokkend cijfer is, kan het feit dat het traject opnieuw in de lift zit, van nog groter belang zijn. Toen de zomer begon, was het percentage onder de 40% gedaald, maar de meest recente cijfers schatten het op 59%. Erdoğan gaf toe dat het voor het einde van het jaar waarschijnlijk 65% zal bereiken.

De regering van Erdoğan verhoogde eerder dit jaar ook de salarissen in de publieke sector en gaf gratis gas weg toen hij campagne voerde voor herverkiezing, waardoor het vertrouwen zowel nationaal als internationaal in de duurzaamheid van de Turkse economie verder werd ondermijnd.

We hebben het begin van een zogenaamd nieuw monetair regime in Turkije in juni besproken, toen de pas benoemde minister van Financiën Mehmet Şimşek beloofde dat Turkije zou terugkeren naar een “rationeel” beleid.

“Transparantie, consistentie, voorspelbaarheid en naleving van internationale normen zullen onze basisprincipes zijn bij het bereiken van het doel van het verhogen van de sociale welvaart”, zei hij terwijl hij formeel de rol van minister van Financiën op zich nam.

Turkije heeft geen andere keus dan terug te keren naar een rationele basis. Wij zullen prioriteit geven aan macrofinanciële stabiliteit.

Minister van Financiën Mehmet Şimşek

De controle van Erdoğan over de centrale bank en het besluitvormingsbeleid is echter berucht, en de twijfel was groot dat het regime betekenisvol zou veranderen, waarbij de verbijstering werd versterkt door de uitdagende opmerkingen van Erdoğan dat er geen strak monetair beleid zou worden ingevoerd.

Uiteindelijk heeft de president een ommekeer gemaakt. De markten reageerden snel en de lira steeg met 5%. Het blijft een munt die gedecimeerd is, en de weg die voor ons ligt is hobbelig. Er lijkt nu in ieder geval de intentie te zijn om het probleem te herstellen, ook al is de schade tot nu toe ernstig.