Kan de Verenigde Staten werkelijk een soeverein welvaartfonds opzetten?

President Donald Trump heeft onlangs een presidentieel decreet ondertekend waarin hij de oprichting van een Amerikaanse soevereine welvaartfondsen voorstelt.

Het idee is simpel: gebruik overheidsactiva om rendement te genereren, net als Noorwegen of Saoedi-Arabië.

Maar de VS zit niet op een stapel overtollige olie-inkomsten of handelsreserves. Hoe zou dit dan precies werken? En belangrijker nog, zou het dat moeten doen?

Wat is een soeverein welvaartfonds en waarom wil Trump er een?

Een soeverein welvaartfonds (SWF) is een door de overheid beheerd beleggingsvehikel dat aandelen, obligaties, onroerend goed of grondstoffen bezit. Het doel is om door de overheid beheerde activa om te zetten in langetermijnfinanciële winst.

Landen met grote voorraden natuurlijke hulpbronnen maken gebruik van een instrument als een SWF om te investeren in wereldwijde activa.

De grootste voorbeelden zijn Noorwegen met een fonds van $ 1,7 biljoen en Saoedi-Arabië met een fonds van $ 900 miljard.

Zelfs kleine landen als Singapore (met een gezamenlijk vermogen van $ 2,1 biljoen bij GIC en Temasek) hebben enorme fondsen opgebouwd.

Trumps motivatie is duidelijk. Hij wil dat de VS rijkdom genereert uit haar bestaande activa, in plaats van alleen te vertrouwen op belastingen en schulden. In zijn woorden:

“Het is hoog tijd dat dit land een soeverein welvaartfonds krijgt.”

Hij heeft zelfs voorgesteld om het fonds te gebruiken om TikTok te kopen, hoewel de details nog vaag zijn.

Dit is geen nieuw idee. Ook het Biden-kabinet onderzocht een soortgelijk fonds om te investeren in kritieke mineralen, defensie en infrastructuur.

Maar nog geen enkele president heeft ooit de trekker overgehaald. Omdat Trump echter bekendstaat om zijn agressieve onderhandelingsgedrag, zal hij dat willen veranderen.

Waar zou het geld vandaan komen?

De grootste uitdaging voor een Amerikaanse soevereine vermogensfondsen is de financiering. Noorwegen en Saoedi-Arabië hebben hun fondsen opgebouwd dankzij hun rijke olievoorraden.

China en Singapore deden dat door hun grote handelsvoorspoed.

Het probleem met de VS is echter dat het land een begrotingstekort van 1,8 biljoen dollar heeft en een nationale schuld van 36 biljoen dollar.

Trump heeft verschillende ideeën geopperd. Eén daarvan is het monetiseren van federale activa, die een waarde hebben van $ 5,7 biljoen, waaronder:

• $1,2 biljoen aan federale gebouwen, waarvan er veel onderbenut worden.
• $2 biljoen aan activa van studentenleningen, hoewel een groot deel daarvan kwijtgescholden zou kunnen worden.
• In beslag genomen Bitcoin, met ten minste $21 miljard aan in beslag genomen digitale activa.

Hij heeft ook tarieven voorgesteld als bron van inkomsten. Het idee is om geld van invoerrechten in het fonds te storten in plaats van het direct uit te geven.

Een andere mogelijkheid is om buitenlandse bedrijven, zoals TikTok, te verplichten een aandeel in het bedrijf af te staan aan de Amerikaanse overheid in ruil voor de mogelijkheid om in het land te opereren.

Geen van deze oplossingen is eenvoudig. Het verkopen van overheidsgebouwen is niet makkelijk.

Studentenleningen genereren geen direct geld. En hoewel tarieven lucratief zijn, zijn ze onvoorspelbaar en kunnen ze handelsoorlogen veroorzaken.

Kan dit echt werken?

Als de VS er in slaagt een SWF op te zetten, kan het binnen de kortste keren de grootste ter wereld worden. De omvang van de overheidsactiva is zelfs groter dan die van de grootste soevereine fondsen van vandaag.

Voorbeelden op staatsniveau laten zien dat dit kan. Het Permanent Fund van Alaska ($ 80 miljard) wordt gefinancierd door olie-inkomsten en betaalt rechtstreeks uit aan inwoners.

Het Legacy Fund van North Dakota ($ 11,5 miljard) herinvesteert olie- en gasbelastingen voor de toekomst.

Een federale versie zou hetzelfde kunnen doen op nationaal niveau, door te investeren in infrastructuur, schulden te verlagen of zelfs rechtstreeks geld aan Amerikanen te betalen.

Sommige analisten hebben zelfs voorgesteld om het te gebruiken om een universeel basisinkomen (UBI) te financieren, vergelijkbaar met wat Alaska doet.

Maar er is een addertje onder het gras. SWF’s werken het beste als ze worden opgebouwd uit overtollig kapitaal, en niet uit geleend geld.

De VS zouden bestaande activa moeten herverdelen of nieuwe inkomstenbronnen moeten vinden. Als het fonds niet goed wordt beheerd, kan het een ander politiek smeermiddel worden in plaats van een serieus beleggingsvoertuig.

Wat zijn de risico’s?

Het idee van een investeringsfonds van $ 6 biljoen klinkt goed, maar de uitvoering is alles. De grootste risico’s zijn politieke inmenging, slechte beleggingsbeslissingen en gebrek aan toezicht.

Veel staatsfondsen opereren onafhankelijk om politieke invloed te voorkomen. Het Noorse fonds wordt bijvoorbeeld beheerd door professionele managers die strikte regels volgen om risicovolle gokken te vermijden.

Een fonds van de VS zou echter nauw verbonden zijn met Washington. Als politici het fonds gaan gebruiken voor hun eigen projecten, reddingsoperaties of politiek gemotiveerde investeringen, kan het een last worden in plaats van een voordeel.

Er is ook het risico dat de overheid winnaars en verliezers kiest. Als de Amerikaanse overheid aandelen in particuliere bedrijven gaat kopen, rijst er een ethisch en juridisch probleem.

Zou de belastingbetaler zijn geld willen investeren in een omstreden technologiebedrijf als TikTok? Of in fossiele brandstoffen? In Big Pharma? In een strategische Bitcoin-reserve?

En dan is er nog de wereldwijde reactie. Landen met bestaande SWF’s, zoals China en Saoedi-Arabië, gebruiken ze als strategische instrumenten door te investeren in sectoren die hen geopolitieke invloed geven.

Als de VS dit voorbeeld volgt, zou dit dan tot investeringsoorlogen tussen landen kunnen leiden?

Een gedurfd idee met een onzeker toekomst

Het voorstel van Trump voor een soeverein welvaartfonds is ambitieus, ongebruikelijk en vol risico’s.

Als het goed wordt opgebouwd, kan het een krachtig financieel instrument worden dat Amerika helpt zijn rijkdom effectiever te beheren.

Als het verkeerd wordt behandeld, kan het een nieuwe bron van overheidsverspilling en mismanagement worden.

De komende 90 dagen zijn cruciaal. Ambtenaren van het ministerie van Financiën en het ministerie van Handel moeten een duidelijk plan opstellen waarin wordt aangegeven hoe het fonds wordt gefinancierd, wie het toezicht zal houden en wat de langetermijnbeleggingsstrategie zal zijn.

Als het goed wordt uitgevoerd, kan dit een van de grootste financiële stappen in de Amerikaanse geschiedenis worden. Als het fout wordt uitgevoerd, kan het gewoon een politiek gespreksonderwerp worden dat verdwijnt.