Wszystko, co musisz wiedzieć o wyborach w Niemczech: polityka partii i największy zakład rynku

Wybory w Niemczech, które odbędą się 23 lutego 2025 r., zapowiadają się jako najbardziej nieprzewidywalne od lat.

Partia skrajnie prawicowa Alternatywa dla Niemiec (AfD) osiąga rekordowo wysokie wyniki w sondażach. Spodziewa się, że centroprawicowa Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (CDU) pod wodzą Friedricha Merza odniesie zwycięstwo.

Tymczasem rynki wyceniają rząd, który zniesie restrykcyjne niemieckie ograniczenia dotyczące długu, choć w rzeczywistości nie jest to takie proste.

Wynik tych wyborów będzie największym szokiem dla niemieckiej polityki od czasu II wojny światowej.

Czego chce CDU/CSU?

The CDU/CSU is running on a business-friendly platform that aims to cut taxes, ease regulations, and modernize Germany’s economy. 

Obiecują obniżyć stawki podatku korporacyjnego z 29,9% do 25%, zlikwidować kontrowersyjną ustawę o łańcuchu dostaw oraz obniżyć podatki dochodowe dla pracowników o średnich i niskich dochodach.

Chcą również zmodernizować prawo pracy, zmieniając maksymalny czas pracy z dziennego na tygodniowy, co da pracownikom większą elastyczność.

Kolejnym priorytetem jest polityka energetyczna. CDU/CSU planuje cofnąć przepisy dotyczące ochrony klimatu, w tym znieść ustawę o energii w budynkach, która nakazuje właścicielom nieruchomości wymianę ogrzewania olejowego i gazowego.

Energia jądrowa powraca na agendę, a pojawiają się propozycje badań nad małymi modułowymi reaktorami i przedłużania okresu eksploatacji istniejących elektrowni.

W kwestii imigracji partia zajmuje stanowisko bardziej restrykcyjne niż wcześniej, domagając się szybszych deportacji, ograniczenia łączenia rodzin oraz outsourcingu wniosków o azyl do krajów trzecich, potencjalnie do Rwandy.

Jednakże starają się odróżnić od AfD, utrzymując proeuropejskie stanowisko. Chociaż odrzucają wspólne zadłużenie UE, popierają silniejszą i bardziej konkurencyjną Unię Europejską.

Największą niepewnością jest hamulec zadłużenia, czyli przepis konstytucyjny ograniczający roczne wydatki deficytowe do 0,35% PKB.

Friedrich Merz wciąż nie podjął decyzji, sugerując reformy, ale nie zobowiązując się do niczego konkretnego.

Szeroka koalicja z SPD mogłaby zapewnić pewną elastyczność, ale znaczące reformy wymagałyby dwutrzeciowej większości w parlamencie.

How extreme is the AfD’s manifesto?

Manifest AfD na rok 2025 utrwala jej status najbardziej radykalnej partii w Niemczech, zaostrzając jej stanowisko w kwestii imigracji i przyjmując ekonomiczny nacjonalizm.

Ich plan imigracyjny opiera się na masowych deportacjach, które mają być częścią „ogólnej ofensywy repatriacyjnej”.

Kontrowersyjnie wprowadzili oni termin remigracji, czyli „etnonacjonalistyczną” koncepcję, która zakłada przymusowy powrót obywateli o nieeuropejskim pochodzeniu do ich krajów przodków.

Taka postawa sprawiła, że AfD stało się toksyczne dla wszystkich potencjalnych partnerów koalicyjnych, skutecznie blokując ich dostęp do rządu. Przynajmniej na razie.

W kwestiach polityki gospodarczej AfD opowiada się za rynkiem i przeciwko regulacjom, obiecując niższe podatki, deregulację i mniejszy państwo opiekuńcze.

Sprzeciwiają się Zielonemu Ładowi UE, podatkowi od CO₂ i rozwijaniu energetyki wiatrowej. Zamiast tego chcą wznowić działalność elektrowni węglowych i jądrowych oraz ponownie uruchomić dostawy gazu z Rosji.

Ich polityka zagraniczna jest prorosyjska i antyunijna. Popierają zniesienie sankcji nałożonych na Moskwę, naprawę gazociągu Nord Stream 2 oraz utrzymanie Ukrainy poza NATO i UE.

Chociaż nie wzywają wprost do opuszczenia UE, w swoim programie wyborczym stwierdzają, że Niemcy powinny wyjść z bloku, a euro zastąpić marką niemiecką, co mogłoby doprowadzić do rozpadu strefy euro.

Pomimo rosnącego poparcia, żadna z głównych partii nie chce z nimi współpracować.

Rynki prawie całkowicie odrzucają możliwość wejścia AfD do rządu, ale może to być kosztowny błąd, jeśli frekwencja wyborcza okaże się zaskakująco wysoka.

Jaki jest najbardziej prawdopodobny wynik i jakie to będzie miało znaczenie dla gospodarki?

Badania sondażowe wskazują, że CDU/CSU poprowadzi rząd, prawdopodobnie w koalicji z centrolewicową SPD. Rynki preferują taki wynik, ponieważ wykluczyłby to AfD z władzy i prawdopodobnie złagodził hamulce budżetowe.

Ale jest pewien haczyk. Nawet jeśli CDU i SPD zgodzą się na złagodzenie hamulca zadłużenia, niemieckie prawo konstytucyjne wymaga dwóch trzecich głosów, aby dokonać zmiany.

Oznacza to, że rozmowy koalicyjne mogą potrwać miesiącami, co opóźni wszelkie działania stymulujące gospodarkę.

Gospodarka Niemiec pilnie potrzebuje inwestycji. Wzrost PKB jest już słaby, a światowa gospodarka nie pomaga.

Oxford Economics przewiduje, że nawet łagodna wojna handlowa z 10-procentowymi cłami na eksport europejski uderzy w Niemcy mocniej niż w większość innych krajów.

Kraj ten jest silnie uzależniony od popytu globalnego, a jego gospodarka oparta na przemyśle ma trudności w dobie dominacji technologii.

Choćniemieckie akcje odnotowały ostatnio odbicie, nadal są notowane po znacznie niższej cenie niż amerykańskie.

Metryki wyceny pokazują, że niemieckie akcje są tańsze niż w pozostałej części Europy, ale jest pewien haczyk: niemiecki sektor technologiczny jest w rzeczywistości przewartościowany, ponieważ jego akcje są notowane po wyższych wielokrotnościach zysku niż amerykańskie akcje technologiczne.

Jeśli dojdzie do korekty na rynku, niemieckie indeksy o dużej zawartości akcji technologicznych mogą odczuć większe skutki niż się spodziewano.

Co uwzględnia wycena rynkowa i czy jest ona błędna?

Rynek zakłada, że CDU utworzy rząd, że zostanie złagodzony limit zadłużenia i że AfD pozostanie wykluczone z władzy.

Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, Niemcy mogą liczyć na niewielki impuls gospodarczy, ponieważ polityka fiskalna stanie się nieco bardziej elastyczna.

But that’s not the only possible outcome. If AfD overperforms and gains influence, markets are not pricing in the risk.

Rozpad koalicji mógłby również doprowadzić do kolejnego okresu niestabilności politycznej, co opóźniłoby tak potrzebne reformy gospodarcze.

Istnieje również ryzyko impasu w polityce.

Even if a CDU-SPD coalition is formed, ideological differences could prevent meaningful stimulus measures, keeping Germany trapped in its low-growth cycle. The debt brake reform, if it happens at all, will be slow and complicated.

Na koniec pozostaje kwestia przyszłości niemieckiego eksportu.

Kraj ten jest głęboko zintegrowany z globalnymi łańcuchami dostaw, a w związku z rosnącym protekcjonizmem w USA i Chinach jego tradycyjny model gospodarczy jest pod presją.

Jeśli ograniczenia handlowe się nasilą, Niemcy mogą mieć trudności ze znalezieniem źródeł wzrostu poza sektorem technologicznym, który nie ma globalnej dominacji gigantów z Doliny Krzemowej.